انواع قراردادهای تجاری در مفهوم کلی
البته در این مفهوم عام قراردادهای تجاری دارای دو تقسیم بندی کلی از حیث دامنه شمولیت و موضوعیت قرارداد هستند؛ - قرارداد مستمر، که اصلی‌ترین ماده در این قسم قراردادها حدود تعهدات طرفین است. - قرارداد ترکیبی یا تلفیقی؛ به نحوی که ممکن است از حیث موضوع یک قرارداد شامل فروش خدمت و حق واگذاری امتیاز باشد. - بهتر است در مقدمه شرحی مختصر از معرفی طرفین قرارداد ذکر گردد یا اینکه در قالب ماده‌ای مجزا این مورد بیان گردد. - از دیگر موارد مهمی که می‌بایست در مقدمه قرارداد تجاری ذکر گردد، شرح مختصری از فعالیت عملی و بازرگانی طرفین از جمله مجری قرارداد ذکر کرد؛ بعضا در برخی از قراردادها مشاهده شده پس از گذشت مدتی از اجرای قرارداد، طرفی از قرارداد مدعی شده است که بنده هیچ گونه تخصص و توانایی در اجرای مفاد و موضوع قرارداد را ندارم، که صرفا با بیان سابقه و فعالیت‌های طرفین می‌توان از این مناقشه جلوگیری بعمل آورد. - شرح سوابق مذاکرات با قراردادهای سابق؛ ممکن است پیش از انعقاد یک قرارداد تجاری، طرفین به موجب موافقتنامه‌ها و قراردادهای دیگری خود را نسبت به یکدیگر متعهد کرده باشند. در این صورت اگر طرفین اصل و مبنا را بر اعتبار و تقدم قرارداد جدید گذارند، بایست در مقدمه قرارداد یا در یکی از مواد قرارداد صراحتا ذکر نمایند که هرگونه توافق پیش از انعقاد این قرارداد کان لم یکن و از درجه اعتبار ساقط می‌باشد. - شرح الزامات و پیش شرط‌های انعقاد قرارداد؛ ممکن است به منظور اجرای موضوع قراردادی، مجری آن ملزم به اخذ مجوزها و پروانه هایی باشد. عناوین و اصطلاحاتی که ممکن است زمینه بروز اختلاف و شبهه را میان طرفین قرارداد موجب شود، به تفصیل بیان گردد. به هنگام نگارش ماده مرتبط با مبلغ و هزینه‌های اجرای قرارداد، اعم حقوقدانان به ذکر دوخط بسنده نموده و مبلغ را قطعی شده می‌دانند که ممکن است همین سهل انگاری موجبی بر بروز اختلاف و متعاقبا زیان یکی از طرفین گردد. - قلمرو مبلغ: محرز گردد که مبلغ قرارداد در چند بخش می‌بایست پرداخت گردد، و اینکه در صورتی که پس از گذشت مدتی از اجرای قرارداد و سررسید مطالبه بخشی از مبلغ قرارداد، ارزش وجه مقرر شده در قرارداد اعم از ریال یا ارز خارجی کاهش یا افزایش یابد، تکلیف چیست و به چه نحو باید پرداخت گردد. - تعدیل مبلغ: از جمله بندهایی که در بیشتر قراردادهای تجاری نسبت به آن بی توجهی می‌شود و مشکلات و مسائل متعاقب را برای طرفین ایجاد می‌کند، بند مرتبط با تعدیل قیمت و مبلغ قرارداد است؛ دراین صورت طرفین با پیش بینی این بند، آینده نوسانات مالی کشور را در نظر می‌گیرند، بدین نحو که مقرر می‌کند در صورتی که مبنا و ارزش پرداخت مبالغ قرارداد بیش از ۵٪ افزایش یابد، طرفین ملزم به مذاکره مجدد می‌گردند یا اینکه یکی از طرفین حق فسخ قرارداد را پیدا می‌کند. در صورت وجود پیش پرداخت در قرارداد، ذکر گردد چند درصد از مبلغ کل قرارداد را شامل می‌شود. صراحتا مقرر گردد که ضمانت اجرای انجام تعهدات طرفین چیست؛ برای مثال می‌تواند ضمانت نامه‌های بانکی، ضمانت نامه پیش پرداخت، ضمانت نامه حسن انجام کار، وجه تودیع شده در یکی از بانک‌ها، مال مرهونه (در قراردادهای داخلی) باشد. در واقع ممکن است در یک قرارداد تاخیر در اجرای قرارداد عنصر اصلی آن قرارداد لحاظ گردد و موجبی بر حق فسخ از سوی ذینفع گردد و در قرارداد دیگری به صرف عدم اجرای تعهدات در روز نخست اجرای قرارداد، حق فسخ برای طرف ذینفع فراهم شود. حال ممکن است طرفین نسبت به انتقال یا عدم انتقال اجرای موضوع قرارداد، سکوت کرده باشند، در این صورت طرفین قادر خواهند بود که موضوع قرارداد را به غیر واگذار کنند؛ در واقع انتقال و واگذاری موضوع قرارداد جنبه دوطرفه دارد. در واقع به صرف امضاء طرفین نمی‌توان گفت اجرای تعهدات مندرج در قرارداد الزام آور شده است، بلکه از جمله اصول اولیه این نوع قراردادها، تعهد به حسن انجام کار و ارائه ضمانت نامه‌های بانکی پیش از انعقاد قرارداد بالاخص اگر یک طرف آن یک نهاد دولتی باشد. تمامی قواعد و الزاماتی که در خصوص قراردادهای تجاری در نگارش قرارداد بیان شد، می‌بایست نسبت به قراردادهای ای پی سی اعمال گردد و همچنین به منظور درک بیشتر این قسم قراردادها و نمونه‌ای از آن‌ها، می‌توان به شرایط عمومی پیمان سازمان برنامه و وزارت نفت مراجعه نمود. در این صورت، با انعقاد قرارداد توزیع، شخص صاحب امتیاز به موجب قراردادی، امتیاز پخش و توزیع آن محصولات را به طرف متقاضی پخش اعطاء می‌کند. در این بند از قرارداد می‌بایست به تفصیل عملیات توزیع، نحوه آن، حوزه عملیاتی و منطقه جغرافیایی، مدت فعالیت متقاضی توزیع در منطقه مشخص شده و …. در این بند، طرفین نحوه تقسیم سود و زیان فروش محصولات مقرر شده در موضوع قرارداد را تعیین می‌کند؛ در واقع ممکن است متقاضی صرفا نقش واسطه‌گری یا به تعبیری حق العمل کاری را داشته باشد و با دریافت آن محصولات و فروش آن‌ها، صرفا درصدی از سود آن را اخذ نماید یا در مقابل متقاضی ابتدا محصولات را خریداری و سپس اقدام به توزیع می‌نماید و حتی ممکن است جدای از تخفیفاتی که به متقاضی انحصاری منطقه جغرافیایی مشخصی داده می‌شود، اندک کارمزدی نیز از بابت فروش بیش از حد تعیین شده در قرارداد پرداخت گردد. مدت قرارداد می‌تواند در واقع بدون ذکر مدت، مدت تعیین شده و یا برای یکسال اعتبار داشته باشد مگر اینکه توافقی برخلاف آن صورت گیرد. - شرط تحویل: طرفین بایست مشخص کنند که محل تحویل محصولات کجا باشد؛ ممکن است پرداخت مبلغ قرارداد با شرط نوع دیگر قراردادهای تجاری اعطاء کننده حق امتیاز، قرارداد فرانچایز می‌باشد؛ در تعریف قراردادهای فرانچایز آمده است، قراردادی است که در آن صاحب یک برند تحت شرایطی امتیاز استفاده از آن برند را به منظور تولید محصولات آن برند به متقاضی آن اعطاء می‌کند. موارد ذکر شده از جمله الزامات مندرج در یک قرارداد فرانچایز محسوب می‌شود که کوتاهی در عدم درج هر یک از موارد فوق الذکر موجبی بر بروز مناقشات میان طرفین قرارداد، و متعاقب آن زیان یکی از طرفین می‌شود.
متن کامل نوشته در سایت صلح: مرجع حقوقی ایران
نظرات