دانشگاه شهيد بهشتي در بهمن ماه سال 1338 تأسيس شد. اساسنامه دانشگاه در نهصد و نود و هشتمين جلسه شوراي فرهنگ وقت به تصويب رسيد. عليرغم افتتاح رسمي در اسفندماه 1339، پذیرش دانشجو در مهرماه 1339 و توسط دانشکده‌های معماري و شهرسازي و علوم بانکداري که اولين دانشکده‌هاي دانشگاه بودند انجام شد.
 
تاریخچه دانشگاه قبل از انقلاب اسلامی
 
پس از انتصاب دکتر علی شیخ­الاسلام به ریاست دانشگاه - برای مدت پنج سال- اعضاء هیأت مؤتمنین دانشگاه با ریاست وزیر دربار، منصوب گردیدند. این هیأت اولین اساسنامه دانشگاه را در تاریخ 8/8/1339 در پنج فصل تهیه نمود. به موجب ماده ۵ اساسنامه مذکور، اساسنامه هیأت امناء دانشگاه نیز در سه فصل با ۱۷ ماده و ۶ تبصره منضم به آن تصویب شد. اساسنامه دانشگاه تا پنج سال بعد یعنی تا سال ۱۳۴۴به جز در موارد ضروری غیر قابل تغییر بود. اعضای هیأت امناء عبارت بودند از: وزیر فرهنگ، مدیر کل بانک مرکزی ایران، رئیس اتاق بازرگانی تهران، مدیر عامل بنیاد پهلوی، یک نفر نماینده مجلس سنا، دو نفر نماینده مجلس شورای ملی،‌ حداقل سه نفر از شخصیت­های علمی‌ و اقتصادی کشور و رئیس دانشگاه ملی‌ ایران.
به استناد مندرجات فصل دوم اساسنامه هیأت امناء، وظائف هیأت امناء در چهار ماده و یک تبصره به شرح زیر اعلام شد:
 
ماده ۱۳- تهیه و تنظیم اساسنامه دانشگاه برای ارائه به مقامات صلاحیتدار؛
ماده ۱۴- تشویق اشخاص و موسسات در جهت حمایت مالی‌ و علمی‌ از دانشگاه؛
ماده ۱۵- پس از تأسیس دانشگاه ملی‌، رسیدگی و تصویب بودجه دانشگاه و نظارت بر امور مالی‌ دانشگاه و اهتمام در پیشرفت و توسعه آن؛
ماده ۱۶- افتتاح حساب­های جاری در بانک­ها و پرداخت آنها.
 
با توجه به اینکه تغییر در مفاد بندهای اساسنامه دانشگاه بعد از انقضاء پنج سال مجاز بود، با تغییر اولین رئیس دانشگاه و ایجاد وزارت علوم و آموزش‌عالی‌ و تحولات دیگری که در روند امور جاری به وجود آمد، تغییراتی در اساسنامه ایجاد شد.
 اسناد و مدارک موجود، نشان می­دهد که اعضای هیأت امناء در این سال­ها جلسات عادی و فوق‌العاده خود را در محل دربار  و یا دبیرخانه دانشگاه برای تمشیت امور و سیاست­گذاری­ در زمینه­های مختلف تشکیل می­دادند. تصویب بودجه­های سالانه، تأسیس دانشکده­های پزشکی، زبان­های خارجی، علوم، دندانپزشکی‌، حقوق جزا و  استخدام، به‌کارگیری مشاوران اداری، افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو، بسط و گسترش سازمان اداری دانشگاه، تأمین منابع مالی، احداث بناهای جدید در اراضی‌ تخصیصی و تصویب آئین‌نامه­ها از جمله مهمترین اقداماتی است که از طریق تصمیم­ها و مصوبه­های هیأت امناء بر مبنای اساسنامه تغییر یافته صورت گرفته است.
در سال ۱۳۴۸، اساسنامه دانشگاه و اساسنامه هیأت امناء با هم تلفیق گردید و اساسنامه جدید تحت عنوان اساسنامه دانشگاه ملی‌ ایران بدون فصل‌بندی و در قالب ۱۶ ماده و ۶ تبصره تنظیم و به تصویب شاه رسید. با توجه به استقرار دانشگاه و بسط و گسترش آن در محل جدید در ماده دوم این اساسنامه مرکز اصلی‌ دانشگاه (اوین) قید شده است و در ماده سوم آن، دانشگاه ملی‌ ایران موسسه­ای غیر انتفاعی و از لحاظ مالی‌، اداری و آموزشی مستقل و دارای شخصیت حقوقی و هدف آن «پیشبرد دانش و فرهنگ و تربیت نیروی انسانی‌ آزموده و کمک به رشد و توسعه و تحول علمی‌ کشور» معرفی‌ گردیده است. 
تغییر عنوان شورای استادان به شورای دانشگاه، تغییر دیگری بود که در ماده چهار اساسنامه جدید به وجود آمد.
ماده هفتم این اساسنامه، وظائف و اختیارات هیأت امناء را به شرح زیر تعیین کرده است. ماده هفتم _ وظائف و اختیارات هیأت امناء به شرح زیر است:
۱- تعیین خط مشی کلی‌ دانشگاه در جهت تأمین نیازهای کشور؛
۲- تصویب بودجه دانشگاه که توسط رئیس دانشگاه پیشنهاد می‌شود؛
۳- تصویب حساب­ها و ترازنامه­های سالانه دانشگاه؛
۴- جلب کمک مالی‌ بخش خصوصی و دانش پروران متمکن؛
۵- تصویب مقررات استخدام معلمان و اعضای هیأت علمی‌ غیر ایرانی‌ در حدود مقررات مملکتی؛
۶- تصویب آئین‌نامه‌های استخدامی و مالی‌ و معاملات دانشگاهی؛
۷- قبول یا رد هبه و هدایایی که به دانشگاه پیشنهاد می‌شود؛
۸- تصویب اخذ وام از منابع داخلی‌ و خارجی‌ در حدود مقررات مملکتی؛
۹- تصویب پیشنهاد شورای دانشگاه دایر بر اعطای درجات افتخاری دانشگاهی؛
۱۰- تنظیم و تصویب آئین نامه داخلی‌ هیأت امناء.
تبصره-هیأت امناء در اجرای وظائف خود، مقررات و قوانین مملکتی را رعایت می‌نماید.
 
وظائف و اختیارت هیأت امناء در اساسنامه جدید در مقایسه با وظائف مندرج در اساسنامه اولیه دانشگاه، حکایت از آن دارد که، علاوه بر وسعت دامنه تصمیمات برای رفع نیازهای مالی‌ و آموزشی دانشگاه، اعضای هیأت امناء از اختیارات و امکانات بیشتری برخوردار گردیده­ا‌ند.
آخرین متن موجود که به عنوان اساسنامه دانشگاه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی موجود می‌باشد، اساسنامه­ای  است که در ۱۷ ماده و ۶ تبصره تنظیم و تصویب شده و آخرین ماده آن صریحاً به ملغی شدن اساسنامه­های قبلی‌ و هیأت امناء دانشگاه ملی‌ ایران و جایگزینی اساسنامه جدید اشاره دارد.
بر اساس ماده ۵ این اساسنامه، تعداد اعضای هیأت امناء ۱۱ نفر است. در این اساسنامه، شرکت رئیس دانشگاه در جلسات بدون حق رای تعیین شده است