شفافیت داده‌ها و سرمایه‌گذاری خطر‌پذیر
با انتشار این گزارش و گزارش‌هایی که توسط سایر کسبوکارهای بزرگ در داخل کشور منتشر می‌شود، این سوال پیش می‌آید که آیا انتشار این اطلاعات می‌تواند به سرمایه‌گذار و سرمایه‌‌پذیردر روند سرمایه‌گذاری کمکی کند؟ از ۱۰ سرمایه‌گذار بزرگ داخلی خواستیم به ۴سوال زیر پاسخ دهند: سوال مهم این است که آیا سرمایه‌گذار با تحلیل شاخص‌ها و درک صحیح از بنچ‌مارک‌ها آنها را در فرمول‌های ارائه سرمایه به کار می‌گیرد یا نه؟ مسلما اینکه شاخصی مانند زمان رسیدن به ۱۰هزار نصب را یکی از دروازه‌های ورود سرمایه بدانیم (مشروط‌کردن) می‌تواند طبیعی باشد و به‌عنوان هدف مشخص به طرفین کمک کند، ولی این به صحیح‌بودن تشخیص سرمایه‌گذار و شناخت او از بازار هدف ربطی ندارد. همچنین سرمایه‌گذار می‌تواند با کمک این شاخص‌ها برای استارتاپ شروطی را ضمن سرمایه‌گذاری مشخص کند و در نتیجه هر دو طرف وارد یک بازی برد-برد شده‌اند. در کسبوکارهای آینده‌محور ارزش اطلاعات و داده‌ها و تحلیل آنها برای سنجش روندها، طراحی سناریوی مواجهه و آینده‌های محتمل، متصور و مطلوب اهمیت جدی دارد و سرمایه‌گذاری در این حوزه بیشتر نیازمند تحلیل‌های اینچنینی است. افزایش ریسک سیستماتیک بازار ایران در دوره مورد گزارش، هیجانات رفتاری ناشی از اتفاقات آبان ماه و به تبع آن قطعی اینترنت از یک سو و نیز مقایسه این بنچ‌مارک‌ها با بنچ‌مارک‌های بین‌المللی به لحاظ اثربخشی و کارایی از سویی دیگر، گواه این واقعیت است که بنچ‌مارک‌های مزبور باید با احتیاط و متاثر از دو فاکتور ذکرشده و با تعدیل فاکتورهایی که خاص آن کسب‌و‌کار است، مورد استفاده قرار گیرد. انتشار این بنچ‌مارک‌ها گرچه دید نسبتا خوبی به سرمایه‌گذار از بازار اندرویدی و اتفاقاتی که در کسبوکارهای مرتبط می‌دهد اما برای آنکه روی یک استارتاپ خاص سرمایه‌گذاری شود، عموما از اطلاعات خود آن استارتاپ استفاده شده و براساس نقشه راهی که آن کسب‌و‌کار برای خود ترسیم کرده، سنجیده می‌شود. از آنجایی که در اکوسیستم استارتاپی ایران کمبود اطلاعات وجود دارد و گزارش‌های ادواری استاندارد از وضعیت استارتاپها منتشر نمی‌شود، هرگونه اطلاعاتی از مراجع موثق و ذیصلاح به فرآیند سرمایه‌گذاری و هدایت کسب‌و‌کار کمک شایانی خواهد کرد. وجود چنین گزارش‌هایی دید خوبی از نوع شاخص‌ها، استاندارد آنها و وضعیت این شاخص‌ها در بازار ایران می‌دهد و از انتخاب شاخص اشتباه توسط سرمایه‌گذاران به‌خوبی جلوگیری می‌کند. هرقدر اطلاعات بازار در ارکان مختلف یک استارتاپ بیشتر باشد، میزان ریسک و عدم قطعیت کاهش پیدا می‌کند. باید بگویم این گزارش گرچه بسیار کمک‌کننده است اما در نهایت هر سرمایه‌گذاری خصوصا در شرایط فعلی باید ریسک‌پذیر باشد. آیا «بررسی سیستماتیک وضعیت عرضه و تقاضا و همینطور رفتار مصرف‌کننده ایرانی با انواع روش‌های کیفی و کمی» (مانند تحلیلی که در گزارش اخیر کافه‌بازار وضعیت حوزه‌های مختلف صنعت در ایران منتشر شده) جایگاهی در این سیاستگذاری سرمایه‌گذاران ایرانی دارد؟ به‌نظر من، برای شناخت بهتر باید از تمامی آنچه قادر به تحلیل و آنالیزش هستیم، استفاده کنیم ولی به‌کارگیری بحث بسیار پیچیده‌ای است چون پیش‌فرض‌های آگاهی بازار، رفتار مشتری و شرایط موجود اقتصادی را نمی‌توان به‌راحتی در الگوها پیاده کرد. وجود گزارش‌هایی دقیق و بهره‌مند از روش‌های نمونه‌گیری و مطالعه و طراحی آزمایش مناسب برای بررسی وضعیت بازار و رفتار مصرف‌کننده، نوری است که می‌تواند افق سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذار روشن‌تر کند و بسته به کیفیت و خورند موضوع، می‌تواند بسیار ارزشمند و تاثیرگذار باشد. بدیهی است که تحقق این هدف به طور سنتی با تمرکز بر نمونه‌های موفق بین‌المللی گره خورده است چراکه بر سودآوری دلالت می‌کند و عینی، ملموس و قابل مشاهده است اما با اشباع‌شدن بازار از این نمونه‌های داخلی، سرمایه‌گذار دو گزینه پیش‌رو دارد؛ یا باید سرمایه‌گذاری را متوقف کند و یا وارد عرصه جدیدی شود. به‌علاوه این گزارش می‌تواند حتی در مورد نمونه‌های داخلی کسبوکارهای موفق بین‌المللی شاخص خوبی از واقعیات به‌دست دهد، بدین معنی که برآورد تصویر شده از بازدهی و رشد، در قیاس با آنچه در عمل به وقوع پیوسته است، به چه میزان از انحراف مساعد یا نامساعد برخوردار بوده است. چرخش از «تمرکز بر نمونه داخلی یک کسب‌و‌کار موفق به عنوان شاخص رشد و سودآوری» به «تمرکز بر داده‌های واقعی تاریخی برای پیش‌بینی (آنچه در عمل در بوم / برنامه کسب‌و‌کار رخ می‌دهد)»، مهم‌ترین اتفاقی خواهد بود که گزارش‌هایی از این دست در آینده‌ای نه‌چندان دور رقم خواهند زد. اما مسلما اگر اطلاعات قابل اعتماد مربوط به کسبوکارهای داخلی بیشتر باشد، مثل همین گزارش، سرمایه‌گذاران می‌توانند با مقایسه بازار داخلی، سیاستگذاری مناسب‌تری داشته باشند. به هرحال برای طرح‌هایی که نمونه خارجی دارند، بررسی روند رشد و افول نمونه‌های خارجی از اهمیت بسزایی برخوردار است و لذا این گزارش‌ها کمک‌کننده خواهند بود به شرط آنکه با شرایط محیطی ایران تطبیق داده شوند. اگر نگاه کسب‌و‌کار اقتصاد درون‌زای برونگرا باشد، این اطلاعات که در گزارش آمده است بسیار مفید خواهد بود. در گزارش اخیر بازار، شاخص‌‌هایی مانند تمرکز بازار، از وضعیت رقابت و داغ بودن تنور آن در حوزه‌های مختلف در ایران منتشر شده است. رقابت در بازار ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا وضعیت رقابت بازیگران در یک حوزه از صنعت تاثیری در سرمایه‌گذاری هوشمند و بهره‌وری آن دارد؟ و اگر بله در «وضعیت کنونی یک سرمایه‌گذار هوشمند باید وارد چه نوع بازاری از نظر رقابت شود»؟ باید پرسید که آیا تمرکز روی بازار تجارت الکترونیک که شاید در مجموع بازاری به میزان ۵ میلیارد دلار در سال باشد، نتایج اشتغال و ثروت‌اندوزی بهتری می‌دهند یا سرمایه‌گذاری روی سرمایه معنوی و تولید اختراعاتی که در جهان قابلیت گسست‌آفرینی دارند!؟ اولین‌ها در بازار نوپای مصرف نشان داده‌اند که به‌راحتی با کوته‌نگری همسو می‌شوند و اولین یونیکورن‌بودن از اهداف مهم روز برای استارتاپها محسوب می‌شود! ۶ هزار میلیارد دلار درآمد خواهند رسید، یک درصد سهم از آن بازار بیش از ۲۶میلیارد دلار است ولی آیا سرمایه‌گذاران و فعالان این حیطه در ایران حاضربه تمرکز در این حیطه هستند!؟ رفتارهای کنونی چنین نشان نمی‌دهد. یکی از ویژگی‌های صنایع نوین و حوزه‌های تکنولوژی این است که اطلاعات تولید شده و تحلیلی که براساس آن صورت می‌گیرد مزیت رقابتی برای آن کسب‌و‌کار و اکوسیستم ایجاد می‌کند. یکی از ویژگی‌های صنایع نوین و حوزه‌های تکنولوژی این است که اطلاعات تولید شده و تحلیلی که براساس آن صورت می‌گیرد مزیت رقابتی برای آن کسب‌و‌کار و اکوسیستم ایجاد می‌کند. برای مثال امکان تحلیل رفتار کاربران فیس‌بوک، توییتر یا لینکدین و دستیابی به ترندها باتوجه به جستجوهای صورت گرفته توسط آنها نه‌تنها به سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر کمک می‌کند تصمیم درستی بگیرد بلکه به جهت‌دهی بازار هم منجر می‌شود. برای مثال امکان تحلیل رفتار کاربران فیس‌بوک، توییتر یا لینکدین و دستیابی به ترندها باتوجه به جستجوهای صورت گرفته توسط آنها نه‌تنها به سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر کمک می‌کند تصمیم درستی بگیرد بلکه به جهت‌دهی بازار هم منجر می‌شود. تحلیل داده‌های کافه‌بازار در گزارشی که منتشر شده‌است نه تنها به کافه‌بازار و کسبوکارهای مرتبط با آن مثل دیوار، بلد، آی‌هوم و… در تحلیل اطلاعات کمک می‌کند بلکه می‌تواند راهنمایی برای سایر استارتاپها و اکوسیستم اقتصادی کشور هم باشد. تحلیل داده‌های کافه‌بازار در گزارشی که منتشر شده‌است نه تنها به کافه‌بازار و کسبوکارهای مرتبط با آن مثل دیوار، بلد، آی‌هوم و… در تحلیل اطلاعات کمک می‌کند بلکه می‌تواند راهنمایی برای سایر استارتاپها و اکوسیستم اقتصادی کشور هم باشد. پاسخ این سوال به نظرم به‌طور عام قابل طرح نیست و نسخه‌ها به‌شدت باید برای هر تیم/کسب‌و‌کار در بازار اختصاصی خود متناسب‌سازی شود و مسئولیت مهم مدیران و صاحبان کسب‌و‌کار همین است. سرمایه‌گذار با استفاده از این گزارش‌ها می‌تواند با مشاوره به استارتاپ‌هایی که در آنها سرمایه‌گذاری کرده موجب رشد و سهم‌گیری بیشتر از بازار شوند. حتی در بازارهایی که تعداد رقبا کم اما میزان رقابت زیاد است نیز در حال رشد هستند و می‌توانند برای سرمایه‌گذار جذاب باشند. یکی از شرایطی که در همه بازارها از جمله اکوسیستم استارتاپی رخ می‌دهد، جو‌زدگی و هجوم به سمت یک بازار خاص است، این پدیده سالیان سال است که در کشور و در صنایع مختلف وجود دارد. فضای کار بسیاری از حوزه‌ها در ایران خالی است و جای نقش‌آفرینی زیادی دارد، درآینده بازار رقابت در این حوزه‌ها بسیار داغ خواهد شد و سرمایه‌گذاران زیادی به این حوزه‌ها ورود خواهند کرد. باتوجه به اطلاعات درج شده در این گزارش اگر بخواهیم صنعت محتوا و خدمات را تفکیک کنیم، تعداد و مبلغ سرمایه‌گذاری روی اپلیکیشن‌های محتوا‌محور کم بوده است. در صورتی که از نظر من کافه‌بازار باید روی سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها تمرکز بیشتری داشته‌باشد تا سایر سرمایه‌گذاران نیز برای ورود به این حوزه ترغیب شوند. در همین راستا شرکت‌های حوزه تکنولوژی با انتشار اطلاعات خود می‌توانند به بالا رفتن این شفافیت کمک کنند. در بازارهای سنتی، این اطلاعات به صورت تاریخی و بر اساس سعی و خطا به دست آمده و ماهیت دارایی‌محور بسیاری از این بازارها، باعث شده که ساختار ریسک در آنها با ساختار ریسک در کسبوکارهای نوپا متفاوت باشد و بازگشت بخش خوبی از اصل سرمایه، تضمین‌شده باشد. ایجاد شفافیت داده‌ای، هم باعث بهبود فرآیند سرمایه‌گذاری از طریق کاهش ریسک به صورت مستقیم می‌شود و هم در میان‌مدت با افزایش قابلیت اعتماد به داده‌های موجود، سرمایه‌های جدیدی را هم وارد بازار خواهد کرد. حال که مدل پیش‌بینی شرکت‌های بورسی برای استارتاپها قابل استفاده نیست، کسب اطلاعات از فعالیت‌های مشابه، نرخ و میزان رشد آنها، ریسک‌های تهدیدکننده و سایر اطلاعاتی از این دست، این اطمینان را به سرمایه‌گذار می‌دهد که با دقت و اعتماد بالاتری نسبت به سرمایه‌گذاری اقدام کند و تصویری روشن‌تر از آنچه در آینده به وقوع خواهد پیوست، در دست داشته باشد تا زمانی‌که بر اساس مفروضات غیر‌قابل اثبات و انکار، سرمایه‌گذاری کند، بنابراین و به صورت کلی گزارش‌هایی از این دست به واسطه اطمینان‌بخشی به برآوردها و امکان محاسبه تخمین‌های قابل اتکا‌تر هم به تسهیل و هم به ترغیب به سرمایه‌گذاری کمک شایانی می‌کند به این شرط که با لحاظ فاکتور‌های محدودکننده، تعدیل شود. گزارش کافه‌بازار از این دست گزارش‌هاست که هرچه تعداد این گزارش‌ها بیشتر باشد، اعتماد عمومی نسبت به این حوزه را بالا برده و امکان تصمیم‌گیری و سنجش ریسک نیز بالاتر می‌رود. باتوجه به کمبود داده‌های درست و معتبر در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری، هر داده‌ای به شرط درست‌بودن، می‌تواند کمک حال باشد و مجموعه‌هایی مانند کافه‌بازار که از داده خوبی برخوردارند، می‌توانند مرکز مطمئنی برای تحلیل داده‌ها قلمداد شوند. از دیگر مزایای این دست گزارش‌ها ایجاد درک صحیح از سرمایه‌گذاری، انتخاب راحت‌تر گزینه‌های سرمایه‌گذاری و درنتیجه افزایش ضریب موفقیت، رقابت سالم در فضای کسب‌و‌کار و جلوگیری از شکل‌گیری حباب استارتاپی است.
متن کامل خبر در سایت هفته نامه شنبه
نظرات