تامین سلامت مسافران
امروزه تمامی خطوط هوایی در سراسر جهان، سعی در ارائه بهترین خدمات با عالی‌ترین کیفیت به مسافران را دارند. کیفیت آب مصرفی در پروازها از مهمترین نکاتی است که ارتباط مستقیمی با سلامت مسافرین و گروه پروازی دارد.
با توجه به حجم مسافرانی که از طریق خطوط هوایی در تمامی نقاط جهان جابه جا می‌شوند، آلوده شدن آب مصرفی در هواپیماها، علاوه بر ایجاد بیماری‌های حادی نظیر وبا، حصبه و … و به خطر انداختن جان مسافران، سبب انتشار این بیماری‌ها از طریق مسافرانی خواهد شد که قرار است به جای جای شهرها و کشورهای جهان عزیمت کرده و سلامت عمومی را به خطر بیندازند.
لذا برای به حداقل رساندن احتمال آلودگی آب، باید نمونه‌برداری و کنترل و نظارت بر منابع آب به صورت مستمر انجام شده و در کنار آن، دستورالعمل‌های بهداشتی در نگهداری و گندزدایی آب مد نظر قرار گیرد. بررسی‌های کیفی آب، اساسا بر مبنای تعیین میزان و نوع ارگانیسم ها و ترکیبات آلی و معدنی موجود در آب صورت می‌گیرد. هدف اصلی از انجام بررسی‌های کیفی آب آشامیدنی، حفظ سلامت عمومی و مصرف کنندگان است.
هر گاه کیفیت آب برای یک نوع مصرف خاص تغییر کند به نحوی که دیگر قابل استفاده نبوده و یا در صورت استفاده اشکالات و یا اثرات نامناسبی پیش آید، آن آب را آلوده گویند.
ویژگی‌های اصلی در زمینه کیفیت آب آشامیدنی عبارتند از عاری بودن از ارگانیسم‌های پاتوژن، عدم وجود ترکیباتی که اثرات زیان‌آور حاد یا مزمن دراز مدت، ظاهر مناسب ( عدم وجود کدورت و رنگ)، عدم وجود شوری، عدم وجود ترکیباتی که سبب ایجاد طعم و بوی نامناسب شوند و عدم ایجاد خوردگی و رسوب‌گذاری در سیستم ذخیره آب.
به منظور انطباق آب آشامیدنی با استانداردها و رهنمودهای موجود، لازم است نمونه برداری از منابع آب‌های تصفیه شده انجام شده و با اجرای آزمایشات لازم، از نظر جنبه¬های میکروبیولوژیکی، فیزیکی و شیمیایی مورد مطالعه قرارگیرند.
به طور کلی در آزمایشات آب، میزان کدورت، سختی، نیترات، نیتریت، موادمعدنی، رنگ، کلرآزاد باقیمانده، کل املاح محلول TDS ، MPN ، EC و pH اندازه‌گیری می‌شود. سازمان بهداشت جهانی WHO ، استاندارد لازم برای برخی از مهمترین فاکتورهای بهداشتی آب را، در جداول پیوست بیان می‌کند.
مهمترین جنبه بهداشتی موردنظر در بررسی آلودگی میکروبی نمونه‌های آب هواپیماها و فرودگاه‌ها، مربوط به باکتری E-coli است. ترموس‌ها به عنوان اصلی‌ترین منبع آب آشامیدنی مسافرین و گروه پروازی در پروازهای داخلی و خارجی هستند که باید از نظر میکروبی، به دقت بررسی شده و مورد آزمایش قرارگیرند.
در صورت عدم رعایت استانداردهای شیمیایی و میکروبی آب، خطر ابتلاء و شیوع بیماری‌های روده‌ای و انتقال آن به دیگران از طریق آب، بسیار بالاست. آلودگی آب ترموس‌ها ممکن است در مراحل مختلفی اتفاق بیفتد که از آن جمله می‌توان به مواردی مانند عدم شستشوی صحیح ترموس قبل از پرواز و آب‌گیری، آلوده بودن منبع آبی که جهت پر کردن ترموس‌ها از آن استفاده می‌شود، آلوده شدن آب ترموس در هنگام جابه جایی به داخل پرواز و در داخل هواپیما، استفاده از یخ‌های آلوده اعم از یخ‌هایی که از منابع آبی آلوده تهیه شده‌اند و یا یخ‌هایی که هنگام قرار گرفتن در ترموس‌ها، با دست‌های آلوده در تماس بوده‌اند.
پرواضح است که یافتن علت اصلی آلودگی آب آشامیدنی داخل پرواز، نیاز به تحقیق و پایش مستمر و همه جانبه دارد. استفاده از آب‌های آلوده به E-COLI در طی یک پرواز چندین ساعته توسط مسافرین و گروه پروازی، موجب افزایش احتمال وجود حاملان سالم بیماری‌های روده‌ای می‌شود که پس از آن به راحتی طی چند ساعت، بیماری از یک نقطه از جهان، به نقطه‌ای دیگر منتقل شده و در صورت وجود شرایط مناسب جهت تکثیر و انتقال عامل بیماری‌زا، شاهد همه‌گیری بیماری در جهان خواهیم بود.
عدم ماندگاری کلر آزاد در آب، خود یکی از مهمترین دلایل بالارفتن احتمال آلودگی میکروبی است. درنتیجه درکنار استفاده از مواد ضدعفونی کننده و دقت در شست و شوی مخازن و ترموس‌ها قبل از آب‌گیری، بایستی مواد ضدعفونی کننده‌ای را به کاربرد که حداقل به مدت چند ساعت در آب ماندگار باشند تا از آلودگی ثانویه آب جلوگیری شود.
دلیل کدورت آب، عدم شست و شوی صحیح مخازن و ترموس‌ها و وجود رسوب در آن‌ها است که از نظر مقبولیت ظاهری آب نیز برای مصرف کننده حائز اهمیت است. کلر آزاد باقی مانده در آب، بر پاتوژن‌ها اثر منفی خواهد گذاشت.
pH نیز چنانچه در محدوده استاندارد نباشد، موجب بروز ناراحتی در مصرف کننده شده و همچنین تا اندازه‌ای نشان دهنده سلامت آب مصرفی است. این عامل بر میزان خوردگی مخازن، تاثیر کلر آزاد باقی مانده بر پاتوژن‌ها و تشکیل رسوبات در مخازن، موثر است. البته میزان pH ، به درجه حرارت، میزان یون مثبت موجود در آب و عوامل دیگر بستگی دارد.
کوتاه سخن اینکه مخازن موجود در پروازها به دلیل احتمال بروز آلودگی، باید به صورت منظم بررسی و به وسیله محلول کلر ۱۰۰ ppm شسته شده و در نهایت با آب تمیز آب‌کشی شود. اگر تمامی مراحل آب‌گیری، نگهداری آب در مخازن، توزیع آب و کنترل آن به خوبی انجام گیرد، احتمال بروز مشکل در پروازها به خصوص در مسیرهای طولانی، کاهش قابل ملاحظه‌ای خواهد یافت.
به علاوه توصیه می‌شود در صورت امکان برای آب شرب مسافرین، از آب‌های بطری شده استاندارد استفاده شود. پر واضح است که حتی آب‌های بطری شده استاندارد نیز بایستی مورد آزمایش قرارگرفته و پس از تایید بهداشت، در پروازها مورد استفاده قرارگیرند.
*مهندس بهداشت محیط
پایان پیام/۲۳
لینک اصل خبر در سایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
نظرات