کرونا، خرده‌فروشی خاورمیانه و عربستان را...

فعالیت تجاری در بخش غیرنفتی عربستان سعودی روزبه‌روز بدتر می‌شود و رشد اقتصاد عربستان در ۲۰۲۰ عدد نازل ۶/۰درصد را نشان می‌دهد.

صادرکنندگان نفت خاورمیانه با کاهش تقاضا در چین، بزرگ‌ترین بازار خود به‌خاطر شیوع ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند.

اقتصاد کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس ضربه بیشتری از کاهش تقاضای نفت در آسیا و کاهش قیمت نفت خورده‌ است. بازارها نگران کاهش قابل توجه رشد اقتصاد جهان بر اثر شیوع این ویروس هستند. فعالیت تجاری در بخش غیرنفتی عربستان سعودی، بزرگ‌ترین تولیدکننده اوپک و امارات سومین تولیدکننده این گروه روز به روز بدتر می‌شود.

سال بد

۲۰۲۰ شروع خوبی برای اقتصادهای عربستان و امارات نداشت. این دو اقتصاد بزرگ خلیج فارس تولید نفت خود را طی قرارداد جدید ائتلاف اوپک پایین آورده‌اند و حتی بیشتر از سهمیه‌شان کاهش تولید داشته‌اند و حالا هم تلاش می‌کنند جلوی عرضه اضافی نفت به بازار را بگیرند.

از زمانی که چین شیوع ویروس کرونا را در اواخر ژانویه اعلام کرد، قیمت نفت رو به کاهش گذاشت و چندی قبل به پایین‌ترین حد طی یک سال رسید. عربستان و امارات نه‌تنها نفت بسیار کمتری صادر می‌کنند، بلکه پول بسیار کمتری هم از این صادرات به دست می‌آورند.

ویروس کرونا مشکلات بیشتری برای اقتصادهای خلیج فارس ایجاد کرده است. این ویروس تولید کارخانه‌ای در چین را پایین آورده، عرضه محصولات به مقاصد صادراتی را به تاخیر انداخته و حساسیت تجاری در سراسر جهان را کاهش داده است، به این ترتیب حتی بخش غیرنفتی تولیدکنندگان نفت خلیج فارس هم متضرر شده است. متنوع شدن اقتصاد عربستان و امارات به‌دور از نفت هم نتوانست آنها را نجات دهد.

«آی‌اچ‌اس مارکت» در گزارش خود از شاخص مدیران خرید اعلام کرد در عربستان، تولید کارخانه‌ای، سفارش‌های جدید و روند استخدام، همه شتاب خود را از آغاز سال ۲۰۲۰ از دست داده‌اند و توسعه فعالیت تجاری بخش خصوصی غیرنفتی در ماه فوریه به پایین‌ترین حد از آگوست ۲۰۰۹ رسیده است.

شاخص مدیران خرید عربستان پایین‌ترین حد از آوریل ۲۰۱۸ بوده است، رشد تولید کارخانه‌ای و سفارش‌های جدید در این کشور به‌شدت سقوط کرده و اطمینان تجاری به بدبینانه‌ترین حد در یک سال و نیم گذشته رسیده است. ۱۴ شرکت نفتی عربستان متحمل خسارات سنگین شدند.

وخامت بخش غیرنفتی عربستان پس از یک عملکرد عالی در ۲۰۱۹ اتفاق افتاده است. بخش غیرنفتی عربستان عامل ۳/۳درصد رشد اقتصادی این کشور در ۲۰۱۹ بود که بالاترین حد طی پنج سال گذشته است و کمک کرد اقتصاد عربستان در سال گذشته میلادی با وجود ۶/۳درصد کاهش در بخش نفت، ۳/۰درصد رشد داشته باشد. دورنمای سال ۲۰۲۰، قبل از شیوع ویروس کرونا روشن‌تر بود. صندوق بین‌المللی پول انتظار داشت اقتصاد عربستان ۹/۱درصد رشد داشته باشد اما پس از شیوع این ویروس، گلدمن ساچز، رشد اقتصاد عربستان را برای ۲۰۲۰، ۶/۰درصد پیش‌بینی می‌کند. در امارات هم پیش‌بینی می‌شود شرایط تجاری در بخش غیرنفتی بدتر شود و تولید برای اولین‌بار در ۱۰ سال گذشته پایین بیاید. بنابراین این دو کشور به قیمت بالاتری برای نفت نیاز دارند چون شیوع ویروس کرونا فعالیت اقتصادی غیرنفتی آنها را مختل کرده اما تقاضای جهانی نفت کاهش یافته و بزرگ‌ترین محصول صادراتی این کشورها و اصلی‌ترین منبع درآمد آنها ارزان‌تر شده است.

بررسی شاخص‌‌ها نشان می‌دهد شیوع ویروس کرونا اقتصاد عربستان را در شرایط ناگواری قرار داده و ریاض را مجبور کرده است راه ریاضت اقتصادی در پیش گیرد. از نگاه تحلیلگران، ادامه این وضعیت می‌تواند محاسبات اقتصادی و سیاسی سردمداران سعودی را به هم بریزد.

عربستان سعودی به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان، پس از شیوع بیماری کووید۱۹ با رکود عمیق اقتصادی روبه‌رو شده است. تقاضای جهانی نفت خام کاهش یافته و اقدامات برای مهار ویروس کرونا به فعالیت‌های داخلی آسیب رسانده است. این وضعیت سبب شده، بسیاری از کارشناسان بر این باور باشند که بحران کرونا و افزایش مالیات‌‌ها و تصمیم‌های دیگر که به زیان شهروندان است، دولتمردان عربستان را با مشکل روبه‌رو خواهد کرد.

هزینه‌های سنگین کرونا

با کاهش قیمت نفت و گسترش شیوع کرونا، ‌اکنون اقتصاد عربستان با رکود روبه‌رو است. چالش‌های اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا، قطع شدن درآمدهای ارزی حاصل از سفر حجاج و جنگ نفتی عربستان با روسیه سبب شده ریاض برای جبران کسری بودجه خود به سیاست ریاضت اقتصادی روی آورد.

طرح چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان که اساس کار «محمد بن‌سلمان» ولیعهد عربستان برای ایجاد تحول در عربستان را تشکیل می‌دهد در بیشتر بخش‌ها به حالت تعلیق درآمده است. درآمدهای شرکت نفتی آرامکو هم در چهار ماه نخست امسال با کاهش ۲۵درصدی روبه‎رو شد. گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد عربستان برای تنظیم یک بودجه متوازن نیاز به فروش نفت به قیمت ۷۶دلار دارد. این در حالی است که بهای نفت پایین‌تر از این رقم به نظر می‌رسد.

به عبارت بهتر اقتصاد عربستان در سه‌ماهه دوم امسال با رکود هفت‌درصدی مواجه شد. این موضوع نشان می‌دهد پیامدهای شیوع ویروس کرونا بر بخش‌های نفتی و غیرنفتی عربستان بسیار سنگین است. میانگین بیکاری هم در این کشور به رقم ۴/۱۵درصد رسید. بخش‌های غیرنفتی که محور اصلی طرح چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان با هدف تنوع‌بخشی به اقتصاد و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی بود رکود ۲/۸درصد را تجربه کرد. این کشور مالیات بر ارزش افزوده را سه‌برابر کرد و تا رقم ۱۵درصد بالا برد تا بتواند خزانه خود را که به دلیل کاهش قیمت نفت خالی مانده، تقویت کند.

عربستان در سه‌ماه نیمه دوم امسال به دلیل کاهش بهای نفت، کمبود بودجه ۱۲/۲۹میلیارددلاری را تجربه کرد. این کشور برای مقابله با این رکود اقداماتی چون مالیات بر ارزش‌افزوده را افزایش داد.

عربستان برای پیشبرد طرح چشم‌انداز ۲۰۳۰ روی بخش گردشگری و برگزاری مراسم حج و زیارت حساب ویژه‌ای باز کرده بود. این درحالی است در نتیجه شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مراسم حج، عربستان ۲۸میلیارددلار در این زمینه زیان دید.

منبع: OILPRICE.COM