مافیای پسماند مقابل استارتاپ‌ها
موضوع محیط زیست و به‌ویژه یکی از زیرموضوع‌های این حوزه یعنی بازار پسماند، یک مسئله صرفا محیط‌زیستی نیست بلکه رنگ‌وروی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هم دارد. البته جدیدا قوانینی و جایگاهی در شهرداری برای حمایت از استارتاپهای جمع‌آوری پسماند و اپلیکیشن‌ها در حوزه پسماند تعریف و ایجاد شده، اما این تازه آغاز راه است. پس چه مسیرهایی برای فعالیت استارتاپهای جمع‌آوری پسماند و اپلیکیشن‌های آنها وجود دارد؟ اول این نکته را بگویم که مسیر سوم، فعالیت مستقل است که به‌هیچ عنوان چنین امکانی در شهر تهران وجود ندارد. به جز استارتاپ‌هایی که می‌خواستند مستقل کار کنند که ابدا به آنها اجازه فعالیت ندادند و نمی‌دهند، دو دسته استارتاپ دیگر وجود دارد. وقتی پیمانکار دیگر میلی هم به ادامه همکاری با این جوانان را نداشت، هیچ اهمیتی نمی‌داد که مثلا ۱۰هزار یا ۲۰هزار کاربر با این اپلیکیشن‌ها در حال کار هستند. در نهایت در بهمن ماه سال۹۸، آیین‌نامه‌ای برای فعالیت قانونی اپلیکیشن‌ها و استارتاپهای جمع‌آوری پسماند تعریف و ابلاغ شد. الان رسیده‌ایم به یک هویت قانونی و مدلی که اجازه فعالیت داریم که بدون نیاز به همکاری با پیمانکار یا شهرداری‌های مناطق می‌توانیم کار کنیم. مشکلات استارتاپهای جمع‌آوری پسماند چقدر با مشکلات سایر کسب‌وکارهای استارتاپی در مواجهه با فعالان سنتی بازارها مشابه است؟ تفاوت دیگر حوزه کاری ما با دیگر بازارها که همیشه در حال مقابله با استارتاپ‌ها به‌سر می‌برند، این است که دولت از حوزه پسماند درآمدزایی سالانه تا ۲۰۰ میلیارد تومانی دارد. به همین دلیل پیمانکاران مناطق مختلف این حوزه را به همدیگر پاس می‌دهند و روی بحث پسماند چمبره زده‌اند. جاروب که یکی از استارتاپهای جمع‌آوری پسماند است، در حال حاضر در ۲ لاین بیزینسی کار می‌کند. که ثبت سفارش می‌کنند و جاروب برای جمع‌آوری پسماند خشک آنها اقدام می‌کند. یعنی اگر آمار رشدمان در این حوزه را بگوییم، با مشکل مواجه می‌شویم چون پیمانکاران شهرداری دوست ندارند که استارتاپ های جمع‌آوری پسماند از یک حدی بزرگ‌تر بشوند. در حال حاضر، جاروب دارای ۶۰ خودروی جمع‌آوری پسماند خشک است که تمام این خودروها به صورت تملیکی در جاروب فعالیت می‌کنند. فکر می‌کنید تاکنون چند هزار کیلو پسماند خشک از کاربران جاروب جمع‌آوری کرده‌اید؟ با هدف تبدیل پسماند خشک به کتاب؛ در این زمینه بحث ارزش‌دادن به مقوله پسماند قابل‌بازیافت و افزایش فرهنگ مطالعه مورد نظرمان بوده است. طی سال‌های اخیر اپلیکیشن‌ها و استارتاپهای مختلفی در حوزه محیط‌زیست و به‌ویژه در زمینه پسماند فعالیت خود را آغاز کرده‌اند اما با همه بزرگی این بازار و زمینه‌های گسترده برای فعالیت، شاهد ظهور یک اینکه چه دلایلی وجود دارد که تعداد زیادی از اپ‌ها و استارتاپ های جمع‌آوری پسماند در همان سال نخست فعالیت‌شان شکست می‌خورند و از بازار کنار می‌روند؟ موانع و مشکلات‌شان چه است؟ در ادامه گفت‌وگوی «شنبه» با سعید ستوده، مدیرعامل اپلیکیشن «کاپزی» را می‌خوانید که از مافیای بازار پسماند تا تصاویر زشت زباله‌گردی کودکان در سطح شهر و موانع مشکلات این اپ‌ها صحبت کرده است. موضوع فعالیت این اپلیکیشن جمع‌آوری پسماند خشک ارزشمند بوده و مجوز فعالیت خود از سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران دریافت کرده است. در واقع کار کاپزی این است: جمع‌آوری پسماند، جداسازی پسماندها و کمک به بازسازی محیط‌زیست. از آغاز به‌کار و میزان فعالیت کاپزی به عنوان یکی از استارتاپهای جمع‌آوری پسماند بگویید. در سال۹۸، شهرداری تهران، فراخوانی داد برای اینکه اپلیکیشن‌ها در سطح شهر تهران پسماند خشک را جمع‌آوری کنند. در حال حاضر ۸ تا ۱۰میلیون نفر ظرفیت خود تهران است اما در طول روز چندین میلیون نفر وارد تهران می‌شوند که آنها هم پسماند تولید می‌کنند. چقدر به اپلیکیشن‌ها و استارتاپهای جمع‌آوری پسماند چون کاپزی اجازه می‌دهند که در فضای جمع‌آوری پسماند و کمک به محیط‌زیست فعالیت کنند و از این بازار سهم بگیرند؟ در حال حاضر جمع‌آوری پسماند به روشی کاملا سنتی و توسط فعالانی انجام می‌شود که دهه‌هاست در این بازار کار می‌کنند. اتفاق ناهنجار هم مربوط به افرادی است که در سطل‌های زباله به جمع‌آوری پسماند اقدام می‌کنند. چون پسماند خشک با پسماند‌تر مخلوط شده و هنگام تفکیک این پسماندها توسط زباله‌گردها، صحنه‌های ناراحت‌کننده‌ای ایجاد می‌شود. چون با فعال‌شدن و فراگیرشدن فعالیت اپلیکیشن‌ها و استارتاپهای جمع‌آوری پسماند، دیگر پسماندهای خشک وارد سطل‌های زباله در معابر و کوچه‌ها و خیابان‌ها نمی‌شوند. مشکلی که در حال حاضر در ارتباط با جمع‌آوری پسماند خشک توسط اپلیکیشن‌ها و وجود دارد این است که این اپ‌ها فضای فیزیکی برای جمع‌آوری پسماند خشک در اختیار ندارند. در فضای سنتی، شهروندان پسماندهای خود را به‌صورت رایگان در سطل‌های زباله می‌اندازند اما ما پسماندها را از آنها خریداری می‌کنیم. برای هر خودرو وانت هم که از صبح تا بعدازظهر، پسماندهای خشک را جمع‌آوری کرده باید تا ۲۰۰هزار تومان هزینه بدهیم. همین رقم بزرگ و جذاب موجب شده تا فعالان سنتی بازار پسماند، موانع بسیاری بر سر راه فعالیت استارتاپ های جمع‌آوری پسماند و اپلیکیشن‌ها ایجاد کنند. البته در آرادکوه دستگاه‌های بزرگ تفکیک زباله وجود دارد که بخشی از پسماندهای خشک یعنی بین ۱۰ تا ۱۵درصد در آنجا جداسازی می‌شود. در حال حاضر، معضل بزرگ شهر تهران همین قاطی‌شدن پسماندهای خشک و تر است. اگر اپلیکیشن‌ها بتوانند مردم را متقاعد کنند به اینکه قبل از اینکه پسماندها را در سطل‌های زباله بیندازند، هم درآمد مالی برای‌شان دارد و هم کمک بزرگی به محیط زیست می‌کنند. اپ‌ها و استارتاپ های جمع‌آوری پسماند به خاطر نوع نگاهی نو و جذابی که دارند، ابزارهای بهتر و محبوب‌تری برای کاربران هستند و در صورت هموارشدن مسیر فعالیت‌شان، رشد خوبی را تجربه خواهند کرد. الان مهم‌ترین موانع مسیر استارتاپهای جمع‌آوری پسماند مانند کاپزی چیست؟ الان این پسماندها را از سطح شهر تهران خارج می‌کنیم و به مراکزی که آنها را خریداری می‌کنند، می‌بریم. چقدر سرمایه جذب کرده‌اید؟ می‌خواهم با اشاره به عدد و رقم، دیدگاهی هم ایجاد شود برای بچه‌هایی که علاقه‌مند به فعالیت در این حوزه هستند. شهرداری باید حداقل مرکزی را برای جمع‌آوری پسماندها در اختیار استارتاپهای جمع‌آوری پسماند و اپلیکیشن‌ها در نظر بگیرد تا هزینه سرباری جهت جمع‌آوری پسماند خشک نداشته باشند. اگر چنین امکانی وجود داشته باشد، هزینه‌های فعالیت در این حوزه هم کمتر می‌شود. آیا این احتمال وجود دارد که ناوگان استارتاپ های جمع‌آوری پسماند هم بتوانند جایگزین فعالان سنتی و مافیای این حوزه بشوند؟ صد‌درصد این اتفاق می‌افتد، چون فرایند سنتی پاسخ مناسبی به معضل پسماند نداده است. اما تاکنون آموزش فراگیر و تاثیرگذاری از سمت فعالان سنتی این بازار وجود نداشته است. ۱۰ نفر در دفتر مرکزی، ۳۰ نفر آموزشگر در سطح شهر تهران، حدود ۲۰ نفر هم به صورت مجازی و تلفنی با شهروندان صحبت می‌کنند تا به آنها آموزش بدهیم و پسماندشان را جمع‌آوری کنیم و همچنین ۱۰خودرو هم در ناوگان داریم یعنی ۱۰ راننده. ظاهرا گروه‌های سنتی مانعی جدی در مسیر ورود استارتاپ های جمع‌آوری پسماند هستند. اما آمار مربوط به استارتاپ‌ها و اپلیکیشن‌های این حوزه همچنان از عدد هزار فراتر نرفته است. نیکمرام در مورد اهمیت حوزه پسماند می‌گوید: موضوع پسماند، یک مسئله حیاتی برای محیط زیست است. در حال حاضر هم با راه‌اندازی اپلیکیشن کاپزی، در حوزه پسماند و محیط زیست فعال است. به گفته ستوده، کاپزی ابزاری کاربردی و ساده است که به‌راحتی امکان ثبت سفارش و جمع‌آوری پسماند خشک کاربران را در هر کجای شهر تهران که باشند، فراهم می‌کند. کاربران با ثبت سفارش از طریق اپلیکیشن، می‌توانند پسماند خشک خود را طبق برنامه و در محل دلخواه به کاپزی تحویل بدهند و در ازای پسماند، پول دریافت کنند. برای استفاده از کاپزی کافی است که کاربران اپ را نصب کنند، ورود و ثبت‌نام را انجام بدهند، نوع پسماند خود را انتخاب کرده و اطلاعات خود را تکمیل کنند و با ثبت آدرس‌شان، درخواست جمع‌آوری پسماندشان را ارسال کنند.
متن کامل خبر در سایت هفته نامه شنبه
نظرات