صورت شود و زیان
صورت سود و زیان چیست؟
در دنیای متغییر امروز نیاز است که عملکرد مالی یک شرکت یا سازمان در یک بازه زمانی خاص اندازه گیری شود. بازه زمانی می‌تواند ماهیانه، فصلی، سالیانه و حتی طی چند روز باشد. به اطلاعاتی که می‌توان از روی آن عملکرد مالی را سنجید، صورت سود و زیان گفته میشود. در این مقاله به اهمیت اجزا گزارش سود و زیان در حسابداری برای شرکت های مختلف خواهیم پرداخت. صورت سود و زیان جامع و صورت سود و زیان تلفیقی را نیز بررسی خواهیم کرد.
سود و زیان در حسابداری به چه معناست؟
در بخش حسابداری صورت سود و زیان از اهمیت زیادی برخوردار است. سود و زیان در یک نگاه اجمالی خلاصه‌ای از هزینه‌ها و درآمدهای ناشی از فعالیت‌های عملیاتی، فعالیت‌های غیر عملیاتی و سود و زیان خالص را نشان می‌دهد تا یک گزارش از فعالیت‌های کسب و کار به دست آید تا میزان رشد و افت مالی مشخص شود.
اهمیت صورت سود و زیان
صورت سود و زیان به قدری مهم است که بارها دیده و شنیده شده است که مدیران در فواصل کوتاه آن را درخواست کرده‌اند زیرا به کمک سود و زیان می‌توان از میزان سود آوری شرکت مطلع شد. اطلاع از جایگاه سازمان و شرکت باعث میشود که:
میزان پیشرفت یا پسرفت نسبت به رقبا سنجیده شود.
با توجه به صورت سود و زیان، تصمیمات درون سازمانی و برون سازمانی گرفته شود.
انواع سود
شناختن انواع سودها کمک می‌کند تا راحت‌تر مفاهیم سود و زیان در حسابداری درک شود که در ادامه توضیح مختصر هر یک از مفاهیم سود آمده است:
سود ناخالص: سود ناخالص سودی است که از کسر میزان فروش کالا از هزینه تمام شده به دست می‌آید.
سود خالص: سود خالص از کسر مالیات از درآمدهای شرکت (عملیاتی و غیر عملیاتی) به دست می‌آید.
سود عملیاتی: سود عملیاتی از کسر درآمدهای عملیاتی از هزینه‌ها به دست می‌آید که میزان سود شرکت قبل از کسر مالیات را نشان می‌دهد.
فرمول محاسبه سود و زیان در حسابداری
محاسبه سود و زیان در حسابداری از فرمول خاصی تبعیت می‌کند که به قرار زیر است:
سود دوره مالی = هزینه‌های دوره مالی – میزان درآمدهای دوره مالی
زیان دوره مالی = درآمدهای دوره مالی – میزان هزینه‌های دوره مالی
در واقع تمام درآمدها با هم جمع شده و سپس همه هزینه‌ها از آن کسر میشود و پس از آن مالیات نیز از آن کسر میشود. اگر درآمدها بیشتر از هزینه‌ها باشد شرکت سودآور بوده است ولی اگر هزینه‌ها بیشتر از درآمدها باشد، شرکت زیان ده است.
تفاوت سود با درآمد
آیا درآمد و سود متفاوت هستند؟ هر دو کلمه درآمد و سود دارای جریان مثبت نقدینگی هستند و کمی به هم شبیه هستند. البته باید گفت ممکن است سود کاهش یافته باشد که به آن تعدیل سود منفی گفته میشود از این رو همیشه هم سود مثبت نیست. سود پس از کسر هزینه‌ها حاصل میشود که با توجه به نوع هزینه‌ای که از درآمد کسر میشود در سطح‌های مختلف قابل محاسبه است اما درآمد با افزایش قیمت‌ها بر تعداد کالاهای فروخته شده محاسبه میشود یا به عبارتی دیگر درآمد در واقع تمام درآمدی است که قبل از برداشت هزینه‌ها به دست می‌آید.
پس می‌توان گفت درآمد میزان مبلغی را که پس از فروش محصولات یا کالا دریافت میشود، می‌باشد. درآمد مبلغی ناخالص است که مبالغ مربوط به مواد اولیه و تولید محصول از آن کسر نشده است. اگر شرکتی دارای درآمدهای چندگانه باشد، مجموع درآمدهای به دست آمده به درآمد کل شرکت افزوده میشود.
اجزای تشکیل دهنده سود و زیان در سیستم‌های دائمی و ادواری
در تهیه گزارش سود و زیان از دو روش ثبت استفاده میشود که عبارتند از:
سیستم‌های دائمی (روش ثبت دائم): کالاهایی که درطول دوره مالی تعیین شده خریداری می‌شوند، در حساب موجودی کالا به صورت بدهکار ثبت شده و پس از فروش کالاها، قیمت تمام شده کالای فروش رفته از حساب موجودی کالا خارج میشود. در طی یک دوره مالی بهای تمام شده کالاهای موجودی به صورت مداوم در مدارک مالی شرکت در اسناد مالی منعکس میشود.
سیستم‌های ادواری (روش ثبت ادواری): کالاهایی که در طول یک دوره مالی تعیین شده خریداری می‌شوند در اسناد مالی ثبت نمی‌شود. در این روش حساب خرید، فروش و کالای خریداری شده در حساب خرید به عنوان بدهکار و کالای فروخته شده در حساب فروش بستانکار منظور خواهد شد.
انواع درآمدها در گزارش سود و زیان
درآمدها در گزارش سود و زیان چهار نوع می‌باشند که عبارتند از:
درآمد کسب شده از طریق فروش محصولات و یا ارائه خدمات
درآمد کسب شده ازطریق فروش دارایی‌های ثابت شرکت
درآمد کسب شده از طریق قرار دادن منافع اقتصادی شرکت به سایر افراد
دریافت سودهای ماهیانه ازطریق سرمایه گذاری در بانک‌ها جهت دریافت سود
انواع هزینه‌ها در گزارش سود و زیان
سه نوع هزینه در گزارش سود و زیان وجود دارد که عبارتند از:
هزینه‌های پرداختی بابت حقوق و دستمزد کارکنان شرکت
هزینه‌های صرف شده برای تولید و فروش کالاهای به فروش رسیده
هزینه‌های در نظر گرفته شده بابت استهلاک ساختمان و تجهیزات موجود در شرکت
تفاوت ترازنامه و صورت سود و زیان
گاه واژه‌های ترازنامه و گزارش سود و زیان به اشتباه جای یکدیگر به کار برده میشود. تفاوت ترازنامه با صورت سود و زیان در سه بخش خلاصه میشود:
صورت سود و زیان عملکرد شرکت در در یک بازه زمانی را ارائه می‌دهد اما ترازنامه وضعیت مالی شرکت در یک زمان مشخص از عمر شرکت را به نمایش می‌گذارد.
صورت سود و زیان اطلاعاتی را که با درآمد و هزینه در ارتباط هستند را نمایش می‌دهد و در انتها سود خالص را ارائه می‌دهد اما ترازنامه اطلاعاتی که با دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام شرکت مرتبط است را به نمایش می‌گذارد.
صورت سود و زیان چگونگی عملکرد مالی شرکت را در قالب یک گزارش ارائه داده اما ترازنامه میزان نقدینگی کافی برای انجام تعهدات شرکت را تعیین می‌کند.
به طور کلی می‌توان گفت ترازنامه نشان می‌دهد که چه مقدار دارایی موجود است، چه مقدار بدهی دارید و چه مقدار مانده (حقوق صاحبان سهام) باقی مانده است که تصویری فوری از کل کسب وکار ارائه می‌دهد اما صورت سود و زیان میزان سودآوری تجارت را نشان می‌دهد که در مدت زمان مشخصی چه مقدار پول به تجارت وارد و خارج شده است.
گزارش سود و زیان به دو صورت صورت سود و زیان جامع و صورت زیان و تلفیقی ارائه می شود.
سود و زیان جامع چیست؟
صورت سود و زیان جامع یک صورت مالی اساسی است که عملکرد مالی سازمان را در یک دوره مالی مشخص و معین شده به صورت کامل نشان می‌دهد. صورت سود و زیان جامع گزارشی از فعالیت‌های یک کسب وکار در نظر گرفته میشود که نشان دهنده وضعیت شرکت یا سازمان به سهامداران جهت سرمایه‌گذاری و مدیران برای تصمیم‌گیری است. موجودی کالا در صورت سود و زیان نیز نقشی مهم در حسابداری شرکت‌ها دارد. برخی از هزینه‌ها و درآمدها در گزارش سود و زیان عادی نمایش داده نمی‌شوند به همین دلیل برای نمایش دقیق آنها صورت سود و زیان جامع تهیه میشود که تمام درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده را به موارد قبلی اضافه می‌کنند.
اقلام تشکیل دهنده صورت سود و زیان جامع چیست؟
هدف از تهیه صورت سود و زیان جامع، ارائه کلیه درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده یک دوره مالی مشخص است اما هزینه‌ها و درآمدهایی وجود دارند که به طور مشخص مستقیماً به حساب حقوق صاحبان سرمایه منظور میشود از این رو در تصمیم گیری‌های اقتصادی استفاده کنندگان صورت‌های مالی سود و زیان تاثیر می‌گذارد که عبارتند از:
سود یا زیان خالص دوره جاری (طبق گزارش سود و زیان)
سایر اقلام سود جامع (سایر هزینه‌ها و درآمدهای شناسایی شده به تفکیک)
تعدیلات سنواتی
سایر اقلام سود جامع به شرح زیر است:
درآمدها و هزینه‌های تحقق یافته و تحقق نیافته که به موجب استانداردهای تعریف شده در حسابداری مستقیماً به حقوق صاحبان سرمایه منظور میشود. صورت سود و زیان جامع به عنوان یک صورت مالی اساسی باید به طور جداگانه ارائه شود. اگر اجزای صورت سود و زیان جامع محدود به سود یا زیان خالص دوره‌ای و تعدیلات سنواتی باشد ارائه صورت سود و زیان جامع ضرورتی ندارد که باید در یادداشتی عدم لزوم ارائه صورت سود و زیان جامع افشا شود
صورت سود و زیان تلفیقی چیست؟
مجموعه گزارشات مالی یک شرکت مادر و شرکت‌های فعال تابعه و تلفیق آنها با یکدیگر صورت سود و زیان تلفیقی نامیده میشود که گزارشی کلی از کسب و کار نشان می‌دهد. در صورت سود و زیان تلفیقی درآمدها و هزینه‌های ناشی از معاملات بین شرکت‌های گروه حذف میشود زیرا معاملات انجام شده در قالب درآمدها و هزینه‌ها معرف انتقال دارایی از یک شرکت به شرکت دیگر است که دارایی‌های گروه را تغییر نمی‌دهد. مهمترین نکته صورت سود و زیان تلفیقی کنترل شرکت مادر بر شرکت های زیرمجموعه خود است. صورت سود و زیان تلفیقی برای شرکت هایی که چندین شعبه فعال دارند بیسار کارآمد است.
صورت سود و زیان شرکت بازرگانی
شرکت بازرگانی به شرکتی گفته میشود که در زمینه خرید و فروش، صادرات و واردات و سایر فعالیت‌های بازرگانی داخلی و خارجی فعال است که برای بقا نیاز به تهیه گزارش سود و زیان دارد. در شرکت‌های بازرگانی حداقل باید میزان موارد زیر ثبت شود:
فروش خالص:مبلغ مانده تخفیفات نقدی فروش و برگشت از فروش و تخفیفات از مانده حساب فروش کسر میشود.
بهای تمام شده کالای فروش رفته:موجودی کالای پایان دوره از جمع مقادیر موجودی کالای اول دوره و خرید خالص طی دوره و هزینه‌های حمل کالا کسر میشود.
سود یا زیان ناخالص:فروش خالص از بهای تمام شده کالای فروش رفته کسر میشود.
سود و زیان خالص: میزان هزینه‌های عملیاتی از میزان سود یا زیان ناخالص کسر میشود.
هزینه‌های عملیاتی: هزینه‌های عملیاتی شامل هزینه‌های فروش و هزینه‌های اداری است.
سود یا زیان خالص: از کسر مالیات از درآمدهای شرکت اعم از عملیاتی و غیر عملیاتی به دست می‌آید.
صورت سود و زیان شرکت تولیدی
شرکت‌های تولیدی بر پایه تولید یک یا چند کالا فعالیت می‌کنند که تهیه گزارش سود و زیان از اهمیت زیادی برخوردار است که به صورت زیر تهیه میشود:
برگشت از فروش و تخفیفات – فروش ناخالص = فروش خالص
برگشت از خرید و تخفیفات – خرید ناخالص = خرید خالص
هزینه حمل مواد خریداری شده + خرید خالص = بهای تمام شده مواد خریداری شده
موجودی مواد پایان دوره – بهای تمام شده مواد خریداری شده = مواد مستقیم مصرف شده
هزینه کار مستقیم + سربار کارخانه + مواد مستقیم مصرف شده = هزینه های تولید(بهای تمام شده عوامل تولید طی دوره)
کالای درجریان ساخت اول دوره + هزینه های تولید = بهای تمام شده کالای در جریان ساخت طی دوره (موجودی کالای آماده برای ساخت)
کالای در جریان ساخت پایان دوره – بهای تمام شده کالای در جریان ساخت طی دوره = بهای تمام شده کالای ساخته شده طی دوره
کالای ساخته شده اول دوره – بهای تمام شده کالای ساخته شده طی دوره = بهای کالای آماده فروش
قیمت تمام شده کالای فروش رفته – مبلغ حاصل از کالای فروش رفته = سود ناویژه
کالای ساخته شده پایان دوره – بهای کالای آماده فروش = بهای تمام شده کالای فروش رفته
سود ناویژه – بهای تمام شده کالای فروش رفته = هزینه‌های عملیاتی(هزینه های دوره)
هزینه‌های عملیاتی (هزینه‌های دوره) – سود ناویژه = سود ویژه عملیاتی
هزینه‌های مالی (بهره و سایر هزینه‌های بانکی) – سود ویژه عملیاتی = سود ویژه قبل از کسر مالیات
مالیات – سود ویژه قبل از کسر مالیات = سود ویژه
صورت سود و زیان شرکت خدماتی
به شرکت‌هایی که در زمینه نظافت منازل و ادارات، باربری، تعمیر وسایل، شستشوی انواع ماشین آلات و غیره فعالیت دارند، شرکت خدماتی گفته میشود. در گزارش سود و زیان هنگامی که وجه نقد دریافت شود درآمد ثبت میشود و هنگامی که هزینه‌ها پرداخت می‌شوند در بخش هزینه‌های شرکت ثبت می‌شوند. هزینه‌ها و درآمدهایی که از طریق سهام به دست می‌آیند در صورت سود و زیان نمایش داده نمی‌شوند بلکه این هزینه‌ها و درآمدها در گزارش حقوق صاحبان سهام قابل مشاهده است. صورت سود و زیان شرکت خدماتی میزان درآمدها، هزینه‌ها و سود یا زیان انتهای دوره که حاصل فعالیت‌های عملیاتی و غیر عملیاتی است را نشان می‌دهد.
صورت سود و زیان شرکت پیمانکاری
شرکت‌های پیمانکاری شرکت‌هایی هستند که از طریق مناقصه یا قرارداد به عنوان پیمانکار عهده دار انجام کاری می‌شوند که باید صورت سود و زیان تهیه کنند که به دو روش انجام میشود:
شناسایی سود پیمانکاری بر اساس درصد پیشرفت کار
محاسبه سود پیمانکاری بر اساس کار تکمیل شده
در روش شناسایی سود پیمانکاری بر اساس درصد پیشرفت کار در حسابداری شرکت پیمانکاری برای محاسبه سود ناخالص، درآمد و هزینه‌ها از فرمول‌های زیر استفاده میشود:
برآورد باقی مانده هزینه‌های لازم برای تکمیل پیمان + هزینه‌های واقعی = کل هزینه‌های برآوردی پیمان
کل هزینه‌های برآوردی پیمان – درآمد یا مبلغ کل پیمان = کل سود ناخالص برآوردی پیمان
درآمد شناسایی شده پیمان در دوره قبل – درصد پیشرفت کار * کل درآمد برآوردی پیمان = درآمد دوره جاری پیمان
هزینه‌های شناسایی شده پیمان در دوره قبل – درصد پیشرفت کار * کل هزینه برآوردی پیمان = هزینه دوره جاری پیمان
هزینه‌های دوره جاری پیمان – درآمد دوره جاری پیمان = سود ناخالص دوره جاری پیمان
تفاوت فروش کالا و خدمات در گزارش سود و زیان
خدمات فعالیت فیزیکی یا غیر فیزیکی است که برای شخص یا جایی انجام میشود که صرفا آن را نمی‌توان در صورت سود و زیان آورد اما به ازای خدمات انجام شده مبلغی دریافت میشود که آن مبلغ در محاسبات و در صورت سود و زیان آورده میشود. فروش کالا فروش شی یا جسمی است که برای مشتری فوایدی دارد که به واسطه آن کالا می‌تواند کاری را انجام دهد و مبلغی را به فروشنده بپردازد. مبلغ پرداخت شده در صورت سود و زیان آورده میشود.
تقاوت خرید کالا و خدمات در گزارش سود و زیان
هنگامی که خرید کالا توسط شرکت یا سازمان اتفاق می‌افتد مبلغی از دارایی‌های شرکت کسر شده تا پول کالا پرداخت شود. خدمات نیز انجام فعالیت غیر فیزیکی یا فیزیکی بوده که واحد اندازه گیری آن از خدماتی به خدمات دیگر متفاوت است و طبق قوانین و مقررات تعریف شده مبلغی بابت انجام خدمات از طرف شرکت به افراد یا سازمان‌های دیگر دریافت میشود که آن مبلغ در صورت سود و زیان به صورت مبلغ دریافتی آورده میشود.
تقاوت سود با موجودی بانک
موجودی بانک یک موجودی نقد است که نزد بانک به امانت سپرده شده است و در حسابداری به عنوان صندوق از آن نام برده میشود که در هر لحظه از طریق بانک قابل دسترسی است. سود پولی است که پس از اعمال جمع و تفریق‌ها و انجام محاسبات ریاضی به دست می‌آید که جدا از موجودی بانک است و صرفا توسط شخص یا سازمان به عنوان موجودی ثبت نشده است بلکه از طریق فعالیت‌ها به دست آمده است. همچنین سود بانکی سودی است که از حساب‌های سپرده گذاری حاصل میشود که به ازای یک دوره زمانی به پول گذاشته شده در بانک مبلغی تعلق می‌گیرد.
گزارش سود و زیان در نرم افزار حسابداری آنلاین ابرستان
یکی از اساسی ترین گزارشات در نرم افزار حسابداری آنلاین ابرستان، گزارش سود و زیان است. نرم افزار حسابداری ابرستان بطور هوشمند کلیه حساب های مرتبط با گزارش را که در سود و زیان اثر دارد را در گزارش اعمال می کند. اگر در حساب های مربوطه تراکنشی ثبت نشده باشد آنها را از گزارش حذف می کند. لیکن کاربر می تواند در بخش تنظیمات با انتخاب گزینه نمایش ستون های صفر گزارش را در حالت کلی و استاندارد مشاهده نماید
گزارش سود و زیان کالا در ابرستان
در نرم افزار حسابداری آنلاین ابرستان این قابلیت وجود دارد که می توان گزارش سود و زیان را دریافت نمود. این گزارش بر مبنای تاریخ دلخواه مشتری و گروه های کالا قابل دسترسی است. در این گزارش مبلغ خرید هر کالا در طی دوره بر مبنای روش میانگین موزون محاسبه می شود.
سود و زیان کالای فروش رفته = مبلغ خرید کالا طی دوره- مبلغ فروش کالا طی دوره
خاطر نشان می شود اگر از ابتدای ورود اطلاعات گزارش گرفته شود مبلغ و مقدار موجودی اولیه نیز محاسبه می گردد.
در این گزارش اعمال مرتب سازی بر مبنای هر کدام از عناوین موجود در گزارش وجود دارد. همچین کاربر می تواند فایل اکسل گزارش را نیز دریافت نماید
نظرات