سکته‌ ناقص استارتاپ‌ها در ایران

علی تیموری شندی در گفت‌وگو با ایسنا، در پاسخ به اینکه بسیاری معتقدند به علت ارزش‌گذاری های غیر واقعی برخی استارتاپ‌ها اگر برنامه ششم توسعه و بانک مرکزی هم تاسیس صندوق جدید را منع نمی کرد باز هم سرمایه گذاران تمایلی برای سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری جسورانه نداشتند، اظهار کرد: وقتی اولین صندوق سرمایه گذاری جسورانه را برای سرمایه‌گذاری معرفی می‌کردیم اولین سوالی که از ما می پرسیدند این بود که سود برآوردی چقدر است که در پاسخ به این سوال می‌گفتیم بازده ۲X یا ۳X است. در آن زمان تمام متغیرهای اقتصادی کشور بسیار یکنواخت بود و قیمت ارز تغییر نمی کرد و در خیلی از حوزه های اقتصادی بازده زیادی وجود نداشت.

وی ادامه داد: در آن مقطع حس و حال به وجود آمده بود که حوزه‌های استارتاپی می تواند فضای جدید سرمایه گذاری و سودآوری را ایجاد کند. در آن مقطعِ خاص، روند بسیار خوب و مناسبی بود. اما می دانیم که سود عملیاتی بسیاری از کسب و کارهای ما از بابت بهره وری و نوآوری نیست. در مقاطع مختلف که نرخ ارز بالا می رود و بین نرخ بازار و نرخی که دوستان استفاده می کنند شکافی ایجاد می شود و آن فضای تنفسی باعث می شود که حیات شرکت‌ها ادامه پیدا کند.

عضو هیات مدیره فرابورس ایران توضیح داد: اما در آن مقطع خیلی امیدواری به وجود آمده بود که این حوزه‌ها بتوانند رشد و توسعه قابل توجهی پیدا کنند تا اینکه از سال قبل یک تغییرات قابل توجهی در نرخ ارز شاهد بودیم. واقعیت این است که همه آن برآوردهای انتظاری درباره نرخ بازده به خاطر این شکاف ها که در ارز و بخش‌های مختلف اقتصادی به وجود آمد عملا از بین رفت، چرا که یک شرکت قندی یا پتروشیمی هم ۳۰۰ درصد سود داد. هر شخصی هم که دلار می خرید یک روند قابل توجهی سود می کرد.

عضو هیات مدیره فرابورس ایران اظهار کرد: اگر اقتصاد کلان به نحوی مدیریت شود که مجموعه‌هایی که بهره‌وری لازم را ندارند خارج شوند و مجموعه هایی که بهره وری دارند بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند قطعا این حوزه ها می توانند بازده قابل توجهی داشته باشند و در اقتصاد رشد پیدا کند.

ارزش‌گذاری‌های غیر واقعی به اکوسیستم استارتاپی ایران ضرر زد

وی اضافه کرد: من هم قبول دارم که ارزش گذاری استارتاپ ها زمانی فضایی و رویایی بود و شاید کسانی هم که توجهی به ارزش واقعی و درست این حوزه نکردند ضررهای قابل توجهی هم داشتند، ولی با توجه به شرایطی که داریم سال بعد باز هم تب حوزه های استارتاپی بالا خواهد بود، چون باز شکاف‌ها و فاصله‌های نرخ در ارز کم می شود و خیلی از کسب و کارهای سودهای عملیاتی خود را از دست خواهند داد.

تیموری شندی افزود: هر چند قانون برنامه ششم توسعه محدودیت‌هایی را به وجود آورده ولی باید توجه کنیم که بحث تشکیل سرمایه در حوزه استارتاپی خیلی در بازار سرمایه نبوده است.

دیگر برای استارتاپ‌ها صندوق خطرپذیر تاسیس نمی‌کنیم

این عضو هیات مدیره فرابورس ایران، ادامه داد: ما در تامین سرمایه لوتوس پارسیان اگر که دوباره بخواهیم در حوزه استارتارتاپی کار کنیم قطعا صندوق خطر پذیر تاسیس نمی کنیم و یکی از علت های آن عدم درک سازمان است. همچنین علت دیگر آن به خاطر مشکلاتی است که در بحث های گزارش گری و استانداردهای حسابداری داریم. به واسطه بورسی بودن این ابزارها مجبور هستند که گزارش های شفافی را بدهند ولی یک صندوق خطر پذیر و استارتاپی نمی تواند مانند یک شرکت بالغ گزارش گری کند. وقتی که در این قالب گزارش گری کند حسابرس می گوید که این صندوق به مرز انحلال رسیده است. روی این حساب اگر هم بخواهد در بازار سرمایه ادامه فعالیت دهد حتما باید تمهیداتی اندیشیده شود که نحوه فعالیت و گزارش گری آن بهبود پیدا کند وگرنه تا به بار بنشینند مشمول ماده ۱۴۱ می‌شوند.

برخی تلاش کردند که ارزش‌گذاری‌های غیر واقعی فضایی داشته باشند اما موفق نشدند

تیموری شندی در پاسخ به اینکه آیا اکثر استارتاپ های بزرگ واقعا دنبال بهره وری بودند یا هدف اصلی‌شان ارزشگذاری غیر واقعی و جذب سرمایه و بعد سهم فروشی و در انتها خروج بود، گفت: فعالان و مجموعه هایی در این اکوسیستم بودند که تلاش داشتند که یک ریال را هزار ریال قیمت گذاری کنند و بفروش برسانند ولی دیدیم که در ادامه دچار مشکل شدند. یک سری مجموعه ها بودند که قیمت گذاری های منصفانه ای انجام دادند که الان هم وضعیت کسب و کار مناسبی دارند. منطق ارزش گذاری استارتاپ های، آن مجموعه ها که ارزش گذاری غیر واقعی بالا داشتند، بیشتر بر پایه اثر شبکه ای بوده است. آن ها با خود فکر می کردند که اگر فلان مقدار سرمایه بیاید و فلان پلتفرمی ایجاد شود سود فضایی میکنند البته بعضی ها واقعا به آنجا ها رسیدند و بعضی ها نه.

این عضو هیات مدیره فرابورس ایران گفت: این اکوسیستم از طرف سرمایه گذاران به نحو مناسبی اداره نشد شاید ۲۰ درصد سرمایه ها در این حوزه از داخل کشور بوده است ۸۰ درصد از خارج بوده است. سرمایه های داخلی قابل توجهی در حوزه استارتاپ ها حضور نداشتند ولی سرمایه گذاران خارجی در کشور خودشان در این حوزه بازده ای دیده بودند و امیدوار بودند که در داخل کشور هم این قیمت ها را ببینند.

به اعتقاد وی، اکوسیستم استارتاپی به علت تحولاتِ اقتصاد کلانی که در ایران داشتیم یک سکته ناقص زده است، امیدواریم که این ها با یک سری تمهیداتی احیا شوند و ببینیم که مجموعه های دیگری در سال های بعد موفق شوند و در بازار حضور داشته باشند.