مصاحبه اختصاصی با مدیر برنامه شتابدهنده فینووا؛ از خدمات تا چالش‌ها
فینووا یکی از شتابدهنده‌های فعال کشورمان است که در زمینه شتابدهی، فضای کار اشتراکی و VC به استارتاپ‌ها کمک می‌کند. در ادامه مصاحبه اختصاصی مدیر برنامه‌های این شتابدهنده با رسانه اکوسیستم را می‌خوانیم.
به گزارش اکوسیستم، آرین افشار (مدیر برنامه‌های شتابدهنده فینووا) در مصاحبه‌ای اختصاصی با گزارشگر اکوسیستم، در مورد چگونگی شکل‌گیری این مرکز گفت: فینووا در 2 سال اول به صورت فضای کار اشتراکی فعالیت می‌کرد و در همین زمان تجارب زیادی را در زمینه چالش‌ها و عوامل شکست استارتاپ‌ها شامل عوامل بومی و جهانی به دست آوردیم. به طبع یاد گرفتیم که چگونه ریسک این عوامل را کاهش دهیم، البته هیچ کس نمی‌تواند این ریسک را حذف کند، ولی سعی کردیم تا حد زیادی آنها را کاهش دهیم. به همین دلیل شتابدهنده را راه اندازی کردیم و در این قالب به استارتاپ‌ها خدمت‌رسانی کردیم.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا در قالب همان فضای اشتراکی با استارتاپ‌ها همکاری نکردید و شتابدهنده را راه‌اندازی کردید؟ گفت: یکسری از عوامل شکست و چالش‌های استارتاپ‌ها مربوط به نقاط ضعف موسسان استارتاپ‌ها و تیم‌های آنها بود، این مباحث عمدتا شامل آموزش و مشاوره اصولی می‌شد که در فضای کار اشتراکی نمی‌گنجید، زیرا در قالب فضای کار اشتراکی یک فضا در اختیار تیم‌ها قرار می‌گرفت و آنها از برنامه‌های منتورشیب، مشاوره و .. بطور ماهیانه استفاده می‌کردند. در فضای کار اشتراک برای جذب سرمایه که یکی از مهمترین چالش استارتاپ‌ها است، اقدامی صورت نمی‌گیرد. این موارد دلایل کلی راه اندازی شتابدهنده بود تا به این ترتیب بر نیازهای تیم‌ها تمرکز کنیم و عملکردی متناسب با آنها داشته باشیم.
افشار ادامه داد: ما 2 نوع برنامه در بحث مالی داریم که شامل سرمایه‌گذاری تا سقف 50 میلیون تومان برای تیم‌های تازه وارد و تا سقف 100 میلیون تومان برای تیم‌های سطح بالاتر می‌شود. از سوی دیگر شرکت سرمایه‌گذاری ما شکل گرفت و تا کنون نیز 5 مورد سرمایه‌گذاری داشته است.
وی در مورد حوزه‌های فعالیت شتابدهنده فینووا گفت: در حال حاضر در 3 حوزه VC، شتابدهی و فضای کار اشتراکی فعالیت داریم.
مدیر برنامه‌های شتابدهنده فینووا در مورد مسئولیت خود در این شتابدهنده گفت: من مدیر برنامه شتابدهنده هستم و برنامه‌ریزی می‌کنیم که از زمان ورود تیم‌ها تا زمان خروج آنها، بیشترین تعامل را داشته باشیم. برنامه‌ها و نیازهای تیم‌ها را ارزیابی می‌کنیم و سعی داریم که نیازهای آنها را به بهترین نحو پاسخگو باشیم.
وی در مورد افزایش روز افزون تعداد شتابدهنده‌ها که علاوه بر مفید بودن، به علت بی‌کفایتی بعضی از آنها، میتوانند باعث نگرش منفی کارآفرینان شوند، اظهار داشت: بالغ بر 40 شتابدهنده در تهران و بیش از 100 شتابدهنده در کشور داریم، اما من همیشه می‌گویم چند تا از انها واقعا مشغول به کار هستند. شخصا شاید نتوانم بیش از 15 شتابدهنده فعال را در تهران نام ببرم که واقعا فعالیت دارند و صرفا روی کاغذ ثبت نشده‌اند.
افشار در ادامه افزود: تجربه و سابقه‌ای که فینووا دارد باعث عملکرد خوب آن خواهد شد و برنامه‌های ما نیز بلند مدت است. به طور کلی استارتاپ‌ها در تمام دنیا به برنامه‌های کوتاه مدت 1 تا 2 ساله احتیاج ندارند و نمونه‌های خارجی مثل آمازون و دراپ‌باکس برای 9 الی 10 سال برنامه‌ریزی داشتند و ما نیز برنامه‌های بلندمدت برای استارتاپ‌ها داریم.
وی در جواب این پرسش که چه ویژگی‌هایی فینووا را از سایر شتابدهنده‌ها متمایز می‌کند، گفت: فکر می‌کنم 2 تا 3 وجه تمایز داشته باشیم. طبیعتا برنامه‌های شتابدهنده‌ها از بحث مالی و زمانی تقریبا یکسان هستند، اما عملکردهای آنها می‌تواند خوب، خیلی خوب و عالی باشد که در این مورد باید استارتاپ‌ها نظر بدهند، نه ما و امیدوارم تیم‌هایی که به انتهای دوره شتابدهی ما رسیده‌اند نظر خوبی راجع به ما داشته باشند. اما فینووا پتانسیل خوبی دارد مثل شرکای تجاری که ارتباط فردا یکی از آنها است، این شرکت سوابق خوبی در زمینه فین‌تک دارد، به علاوه دسترسی‌های خوبی نیز در حوزه‌های مالی، بانکی، بورس و بیمه دارند.
مدیر برنامه‌های شتابدهنده فینووا افزود: وجه تمایز دیگر ما، شرکت‌های سرمایه‌گذاری حاضر در فینووا است. یکی از چالش‌های تیم‌های استارتاپی موضوع سرمایه جذب کردن پس از خروج از شتابدهنده است، البته ما نیز نمی‌توانیم در حوزه عملکرد 100 درصدی داشته باشیم ولی الان با سرمایه‌گذاران، تیم‌ها را بررسی می‌کنیم تا تیم‌هایی را وارد کنیم که در نهایت بتوانند سرمایه جذب کنند و فعالیت طولانی مدتی داشته باشند. همچنین همان سرمایه‌گذاران در دوره‌های شتابدهی نیز از نزدیک با تیم‌ها آشنا می‌شوند و از همان آغاز فرآیند جذب تیم‌ها همراه ما هستند. در دوره پیش شتابدهی نیز با تیم‌ها آشنا می‌شوند و ارتباط میان آنها تا انتهای دوره شتابدهی وجود خواهد داشت.
وی ادامه داد: شرکای تجاری که داریم نیاز استارتاپ‌ها را از خیلی جهات برطرف خواهند کرد، برای مثال بیشترین تمرکز ما بر حوزه فین‌تک است و چالش استارتاپ‌های فین‌تکی نیز دسترسی‌های بیمه‌ای، بانکی، بورسی، مجوزها و... است. فینوتک که یکی از شرکای تجاری ما محسوب می‌شود، به عنوان open api و sandbox (محیط تستی) می‌تواند سرویس‌های خوبی به تیم‌ها بدهد، به این ترتیب دردسرهای آنها و هزینه‌های طراحی و تولید محصول را کاهش دهد، به علاوه تیم‌ها از طریق به شبکه بانکی نیز دسترسی خواهند داشت. 3 عامل یاد شده، ما را از لحاظ زیرساختی تامین می‌کند.
افشار با اشاره به دوره مربیگری متمرکز فینووا، گفت: در دوره پیش شتابدهی تیم‌ها با شبکه مربیان ما صحبت می‌کنند و در دوره شتابدهی ارتباط آنها جدی‌تر می‌شود. معمولا سعی می‌کنیم که هر مربی را به یک تیم اختصاص دهیم. مربی با توجه به تجربه و توانمندی خود می‌داند که کدام تیم استارتاپی را می‌تواند هدایت کند و تا آخر دوره این مربی همراه تیم خواهد بود و در حال برنامه‌ریزی هستیم که حتی پس از خروج تیم‌ها نیز ارتباط آنها با مربی قطع نشود.
وی در پاسخ به این پرسش که در شتابدهنده‌ها دائما منتورها عوض می‌شوند و هرکدام توصیه‌های متفاوتی به تیم می‌دهند که باعث سردرگمی می‌شود، اما آیا در فینووا منتور موظف است، تیم را به مرحله بالاتر برساند؟ گفت: برنامه‌ریزی روی همین مورد است. منتور هر کسی است که تجربیاتی حتی اشتباه در زمینه کسب و کار داشته باشد، زیرا تجربه اشتباه کردن در کسب و کار نیز می‌تواند برای مربی مفید باشد؛ هنگامی که یک مربی کنار تیم قرار می‌گیرد، لزوما نباید انها را به سوی کار درست هدایت کند، بلکه باید از اشتباهات تکراری جلوگیری کند و مربی که تجربه اشتباه در این زمینه را دارد، می‌تواند در این مورد موفق عمل کند.
مدیر برنامه‌های شتابدهنده فینووا اظهار داشت: تلاش داریم که در دوره شتابدهی مربی و تیم‌ها براساس حس قلبی که ایجاد می‌شود با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. همچنین در شتابدهنده مشاورهای دیجیتال مارکتینگ، UI/UX و حقوقی و... داریم و هرگاه تیم‌ها در زمینه‌های فوق دچار مشکل شدند به آنها مشاوره می‌دهند، به طور مثال ممکن است تیمی در زمینه سئو با مشکل مواجه شود، مشاور مربوطه روش‌های لازم را به آنها فرا می‌دهد تا مشکل را حل کنند و پس از آن حتی ممکن است تا پایان دوره دیگر با هم ارتباطی نداشته باشند.
وی بیان کرد: برنامه‌ریزی ما با منتورها به این صورت است که در طول دوره شتابدهی کنار تیم‌ها باشند، به همین دلیل بجای 40 مربی حدود 10 مربی داریم که از افراد باتجربه و کاربلد هستند و شاید هیچوقت به تعداد 40 مربی نیز نرسیم، البته تیم‌های زیادی نیز جذب نمی‌کنیم و با تیم‌های همکاری می‌کنیم که به شبکه سرمایه‌گذاران و مربی‌های ما مربوط باشند. تا جائیکه فضا و توانمندی‌های ما اجازه دهد در خدمت تیم‌ها خواهیم بود.
افشار در مورد نمایشگاه بین‌المللی فین استارز و حضور فینووا یا استارتاپ‌هایی که با فینووا همکاری داشته‌اند یا دارند در این نمایشگاه، گفت: خیلی از استارتاپ‌هایی که در فینووا هستند مثل پی‌پینگ و مه‌کارت. اما متاسفانه به دلیل حجم کاری زیادی که داریم، خودمان نتوانستیم در فین استارز حضور داشته باشیم ولی دیروز که سری به این نمایشگاه زدم، واقعا همه چی عالی بود و سنگ تموم گذاشته بودند. فراخوانی که تا 10 اردیبهشت ماه داریم، حجم کاری ما را زیاد کرده است. طی این فراخوان استارتاپ‌ها میتوانند درخواست دهند و جواب آنها نهایتا تا یک هفته مشخص می‌شود که آیا میتوانند به مصاحبه حضوری بیایند یا خیر و دلیل آن نیز ذکر خواهد شد.
وی ادامه داد: عدم پذیرش تیم‌ها در شتابدهنده فینووا معمولا شامل چند مورد است. یکی از موارد عدم پذیرش، فقدان MVP است، زیرا وجود یک کمینه محصول در فرآیند پذیرش برای ما امری مهم است و در حال حاضر جذب تیم‌ها با تنها یک ایده در برنامه ما نیست. چون ما شتابدهنده‌ای هستیم که به عنوان match making کار می‌کنیم طبیعتا باید یک MVP باشد تا سرمایه‌گذاران بدانند در چه حوزه‌ای قرار است سرمایه‌گذاری کنند و ما بتوانیم ریسک شکست استارتاپ‌ها را کاهش دهیم. یک علت دیگر عدم جذب استارتاپ‌ها این است که تیم آنها باید حداقل 2 نفر باشند. همچنین تیم‌های باید در حوزه‌های پذیرش ما فعالیت داشته باشند، این حوزه‌ها شامل کل بخش‌های فین‌تک و زیرمجموعه‌های مالی، بانکی، بورس و بیمه می‌شود، به علاوه در حال حاضر در حوزه‌های تبلیغات، آموزش، سرویس‌های B2B و باشگاه مشتریان نیز کار می‌کنیم.علاقه مندان میتوانند از طریق این لینک با حوزه‌های فعالیت و فرآیند ارائه درخواست آشنا شوند.
مدیر برنامه‌های شتابدهنده فینووا در پاسخ سوال خبرنگار اکوسیستم که در مورد صحبت‌های سورنا ستاری (معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری) در مورد بازگشت نخبگان به کشور در اثر ایجاد فضای باز برای فعالیت استارتاپ‌ها، چه نظری دارید؟ بیان کرد: سوال پرچالشی است و شاید حتی در سطح نظردهی در این مورد نباشم، اما صرفا آنچه را که می‌بینم می‌گویم. خیلی‌ها که رفته‌اند در حال بازگشت هستند و خیلی‌ها که هستند نیز دارند می‌روند. البته شاید جامعه آماری من کوچک باشد، اما آنچه که می‌بینم را می گویم.
وی ادامه داد: این داستان که یک سری می‌روند و یک سری می‌آیند تنها مربوط به مبحث IT نباشد و به شرایط جامعه نیز بستگی دارد. دوستان خیلی تلاش می‌کنند و شاهد آن هستیم که چه امکانات خوبی به تیم‌ها می‌دهند و چقدر با فضاهای کار اشتراکی، VCها و شتابدهنده‌ها تعامل دارند تا این پلتفرم شکل بگیرد، زیرا کار دولت همیشه تزریق مالی نیست. وقتی دولت از طریق بخش خصوصی پلتفرم مناسبی را فراهم کند استارتاپ‌ها ارتباط خوبی را با بخش‌های خصوصی ایجاد می‌کنند و ما به عنوان یکی از کسانی که به این حوزه ورود پیدا کردیم، واقعا تعامل خوبی را شاهد بودیم. زمان زیادی صرف نکردیم و هرجا با مشکلی روبرو شدیم، ما را راهنمایی کردند.
افشار در جواب این سوال که با توجه به آمارهای کشور که نشان می‌دهد در حوزه استارتاپ‌ها بیش از سایر حوزه‌ها کارآفرینی وجود داشته است، آیا فکر می‌کنید این روند رو به رشد ادامه خواهد داشت؟ گفت: تصور می‌کنم اگر شرایط اقتصادی کمی، نه خیلی فقط کمی، به ما کمک کند، 100 درصد رشد استارتاپ‌ها بیشتر خواهد بود، زیرا شاهد آن هستیم که هر روز استفاده از سرویس‌های آنلاین افزایش می‌یابد.
وی اضافه کرد: البته استارتاپ‌ها را نمی‌توان فقط به سرویس‌های آنلاین بسط داد، اما همه ما بطور آنلاین کار می‌کنیم و استارتاپ‌ها را با حوزه آنلاین می‌شناسیم. براساس مشاهدات من رشد استارتاپ‌ها بیشتر از شکست آنها بوده است.
مدیر برنامه‌های شتابدهنده فینووا در جواب این پرسش که اشاره به شکست تعداد کمی از استارتاپ‌ها کردید، آیا این شکست می‌تواند مقدمه‌ای برای پیروزی‌های بعدی آنها در کسب و کار شود؟ گفت: ممکن است یک سری مجددا شروع می‌کنند یا شاید به تیم‌های دیگری بپیوندند و با تجربیاتی خود باعث رشد آنها شوند.
وی در مورد چالشی که فینووا با آن مواجه است، بیان نمود: در حال حاضر با چالشی روبرو نیستیم اما مطمئنا در آینده با چالش مواجه خواهیم شد و اینکه این چالش چه باشد، زمان آن را مشخص می‌کند. خیلی خوب است که از این چالش‌ها همه آگاه باشند، زیرا معتقد هستیم همه ما می‌توانیم کمک کنیم که این چالش‌ها رفع شوند.
افشار خاطرنشان کرد: نکته اساسی که وجود دارد، چالش پیش روی استارتاپ‌ها است، به نظر بنده این چالش وجود مدیرهایی به عنوان مدیرعامل خواهد بود. استارتاپ‌ها تا یک سطحی میتوانند با بنیانگذاران به عنوان مدیر پیش بروند، اما زمانی که استارتاپ‌ها رشد می‌کنند به مدیران سطح بالا نیاز دارند. برای غلبه بر این چالش یا باید آموزش خیلی قوی داشته باشیم یا مدیر بیاوریم، همانطور که شاهد هستیم خیلی از شرکت‌ها مدیران خارجی را بکار می‌گیرند. دلیل این امر آن نیست که ایرانی‌ها مدیر نیست، همانطور که می دانید بسیاری از مدیران موفق در خارج از کشور را ایرانی‌ها تشکیل می‌دهند.
وی اضافه کرد: در استارتاپ‌هایی با سطح متوسط نه حتی سطح خیلی بالا به مدیرانی نیاز است که دانش آنها بیش از موسسان باشند. موسسان استارتاپ‌ها تا جایی می‌تواند به عنوان مدیر نیز کار کنند اما پس از مرحله شتابدهی به مدیر یا آموزش نیاز دارند، اما متاسفانه معمولا بنیانگذاران نسبت به آموزش بازخورد خوبی ندارند.
مدیر برنامه‌های شتابدهنده فینووا در جواب این پرسش که در حال حاضر ما از متدهای مدیریت در سایر کشورها از جمله متد ناب الگوبرداری می‌کنیم، به نظر شما تا کی می‌توانیم به این کار ادامه دهیم و آیا می‌توانیم خودمان نیز الگوهایی در مدیریت داشته باشیم؟ اظهار داشت: سطح استارتاپ اهمیت دارد، استارتاپی که می‌خواهد از سطح A به سطح B و C برود، همین الگوبرداری کفایت می‌کند. اما برای کسب و کاری که قصد دارد به سطح بالاتری از C برسد و چند پله رشد کند، لین به یکی از فریم ورک‌هایی تبدیل می‌شود که در کنار دیگر ابزارها کار می‌کند، ولی برای شروع به کار این متد و امثال آن کفایت می‌کنند.
وی در ادامه گفت: البته استارتاپ‌های موفقی را نیز می‌بینیم که این متد را رعایت نمی‌کنند و این اشتباه است. از نظر آنها نیازی نیست برای این موضوع وقت بگذارند، اما این تصمیم نتایج خوبی را برای آنان نخوهد داشت.
افشار افزود: از یک سطحی به بعد که استارتاپ‌ها در حال رشد هستند و سهمی از بازار را نیز به دست آوردند، این فریم ورک‌ها در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و این باعث می‌شود که لین یک ابزار باشد، اما چیدمان این ابزارها و استفاده از منابع انسانی یک چالش جدی برای استارتاپ‌ها خواهد بود. آنها مدیر یا آموزش می‌خواهند، حال اینکه ما باید چگونه آموزش بدهیم، من اطمینان دارم که اگر تیم‌ها تمایل داشته باشند ما تمام تلاش خود را می‌کنیم و حتی اگر مدرس داخلی نباشد از مدرسان خارجی استفاده می‌کنیم، البته پیش‌تر نیز تجربه آوردن مدرس خارجی را داشته‌ایم.
وی افزود: ما به دنبال رشد اکوسیستم استارتاپی هستیم و هر ابزار و هر نیازی که باشد ما پلتفرم آن را فراهم می‌کنیم. در همین چند وقت اخیر فکر می‌کنیم حدود 4 تا 7 رویداد سراغ فینووا آمدند و ما نیز اسپانسر شدیم و فضا در اختیارشان قرار دادیم. اما در مورد آموزش افراد باید بخواهند که به دنبال آن بروند، تا یک سطحی آموزش‌های لازم وجود دارد و از آن به بعد نیست در حال حاضر آموزش صحیحی برای مدیران سطح بالا وجود ندارد اما اگر نیاز آن ایجاد شود، مطمئن هستم با توجه به حجم زیاد بازیگران اکوسیستم، یکی در این حوزه ورود خواهد کرد و آموزش‌های لازم را ارائه می‌کند.
مدیر برنامه‌های شتابدهنده فینووا در پایان گفت: می‌دانیم شرایط سخت است، اما کارآفرینان با این سختی‌های کنار می‌آیند. ما دوست داریم با تمام تیم‌ها ارتباط بیشتری داشته باشیم و هر فردی هر کمکی که بتواند انجام دهد، از آنها در فینووا استقبال می‌کنیم و امیدواریم ارتباطمان با اکوسیستم بیشتر از حال حاضر بشود.
نظرات