اکتشاف در کهکشان

• یکشنبه 17 شهریور 1398
• 0 نظر

اکتشاف در کهکشان

سهراب راهوار، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف

در سال ۱۹۳۶ انیشتین امکان همگرایی گرانشی توسط ستاره ای در داخل کهکشان مطرح شد. در این کار انیشتین اشاره کرد که احتمال همگرایی گرانشی در داخل کهکشان بسیار پایین است. این مساله در سال ۱۹۸۶ بار دیگر توسط پاچینسکی مطرح و نشان داده شد که در صورت رصد میلیون ها ستاره ابرهای ماژلانی، در صورت وجود ماده تاریک فشرده در داخل کهکشان، نور ستاره های زمینه می تواند توسط این اجرام فشرده همگرا شده و نتیجه آن تقویت نور پس زمینه خواهد بود. در سال ۱۹۹۳ این آزمایش توسط دو گروه شروع شد و در نهایت این آزمایش در سال ۲۰۰۱ با ارائه ماده تاریک فشرده در هاله کهکشان به پایان رسید. در همان سال "های پاچینسکی" و "ماوو" نشان دادند که از این روش می توان برای کشف سیارات فراخورشیدی نیز استفاده کرد. بدین ترتیب که وجود سیاره در ستاره عدسی باعث اختلال در همگرایی گرانشی شده و می تواند الگوی تقویت نور را تغییر دهد. در سال های اخیر دوباره فعالیتی گسترده برای رصد و اندازه گیری مشخصات سیارات فراخورشیدی با استفاده از این روش شروع شده است. هدف علاوه بر پاسخ به پرسش تشکیل سیارات فراخورشیدی، شناسایی و مشخص کردن سیارات قابل زیست است. این فعالیت ها باعث تولد علمی به نام اختر-زیست شناسی است.

مطالعه سیارات فراخورشیدی در سال های اخیر به یکی از شاخه های مهم اخترفیزیک تبدیل شده است. انگیزه اصلی این مشاهدات مطالعه شکل گیری سیارات در قرص های برافزایشی مطالعه سیاراتی است که امکان شکل گیری حیات در آنها می تواند وجود داشته باشد. در این خصوص، سرمایه گذاری وسیعی در این شاخه از علم شروع شده است و ماهواره های فضایی برای مشاهده سیارات از طریق گذر مانند ماهواره کپلر،  اختر سنجی مانند گایا و ریز همگرایی گرانشی مانند ماهواره اسپیتزر در حال انجام است. در منطقه خاورمیانه تنها گروهی که در ارتباط با گروه های بین الملی در زمینه سیارات فراخورشیدی کار می کند گروهی از ایران است و ادامه این همکاری در این زمینه ما را در مهم ترین اکتشافات نجومی سهیم خواهد کرد.

همکاری این گروه در طرح "رصد سیارات فراخورشیدی با استفاده از ریز همگرایی گرانشی با همکاری گروه بین المللی مایندسپ" است که علاوه بر این مشارکت دانشجویان دکتری و پسا دکتری های فعال در آن، مهارت در تحلیل داده های نجومی، توسعه کامپیوتر های محاسباتی و کسب ممتد مهارت در تماس با گروه های بین المللی ما را قادر می سازد به یک شریک بلند مدت علمی در منطقه در ارتباط با پروژه های دیگر نجومی تبدیل شویم.

منبع:isti/ir