بسترسازی و توسعه کسب و کارهای فناورانه در روستای قاسم آباد شهرستان رودسر

چادرشب پارچه ای است زیبا و رنگارنگ که در قاسم آباد و رودسر و براساس فرهنگ ٬ آداب و رسوم دیرینه مردم آن دیار بافته می شود.چادرشب در نوع اصیلش با ابریشم مر غوب یا کجین و در نمونه ای متاخر با نخ های دستریس پنبه ای محلی با استفاده از دستگاه های بافندگی دو وردی بافته می شود. چادرشب های قاسم آباد به دو نوع چهارخانه و یکرنگ تقسیم می گردند( dot ) نوع یکرنگ این بافته ها توسط دختران جوان تر محلی و با حرکت پود اضافه با نقش های برگرفته از طبیعت ٬ محیط اطراف و زندگی روستایی بافته می شود.چادرشب های چهارخانه نیز با نقوشی هندسی ٬ چهارخانه و ساده برای مصارفی همچون دستمال ٬ بقچه ٬ روتختی یا پتویی استفاده می شود( dot ) شناخته ترین کاربرد چادرشب ها به عنوان کمرپیچ زنان محلی در هنگام کار است.چادرشب به صورت پارچه هایی باریک به عرض ۲۰ تا ۳۵ سانتی متر وطول ۲ تا ۵/۲ متر بافته شده و با به هم دوختن ۶ تا ۸ تکه از آن یک قواره پارچه حاصل می گردد.با این حال پارچه هایی که تحت عنوان چادرشب در بسیاری از روستاهای ایران معمولا در اندازه ۲ در ۲ مترمربع بافته شده و برای پیچیدن تشک ٬ لحاف ٬ البسه و نظایر آن قرار می گیرد با بافته های که در شرق گیلان تولید می شود کاملا متفاوت است . چادرشب های مناطق مختلف ایران از نظر طرح و رنگ تقریبا مشابه یکدیگرند ولی چادرشب قاسم آباد گیلان به دلیل برخی طرح ها و رنگ های خاصش ارزش هنری بیشتری دارد

تاریخچه چادر شب بافی قاسم اباد

« چادرشب بافى » یکى از هنرها و صنایع دستى زیباى استان گیلان است که تولید این هنر دستباف در قسمتهاى وسیعى از استان به خصوص در شهرها و روستاهاى شرق گیلان متداول و مرسوم است. در این میان اما مرکز عمده چادرشب بافى گیلان شامل روستاهاى اطراف شهرستان رودسر به خصوص «قاسم آباد سفلى و علیا» است.

اما اخیراً با تولید محصولات جانبى که از این منسوجات ساخته مى شود از جمله کلاهک آباژور، رومیزى، روتلفنى، روتلویزیونى، روطاقچه اى و حتى پیراهن مردانه و … مى توان بازار وسیعترى براى این محصول دستى زنان پرتوان و سختکوش روستایى پیش بینى نمود.

اغلب دختران قاسم آباد چادرشب مرغوب را که با مخلوطى از کجین (نوعى ابریشم درجه ۳) بافته مى شود به منظور تهیه جهیزیه شان بافته و آماده مى نمایند و این نوع محصول به ندرت براى فروش عرضه مى شود.پارچه چادرشب باریک به عرض ۳۱ سانتیمتر و طول ۲ متر است که نقشهایش را در پود نمودار مى کند. چادرشب با تقسیم توپ پارچه به ۶ قسمت و دوختن آنها به یکدیگر تهیه مى گردد. اهالى قاسم آباد براى حفظ آداب و رسوم محلى بخصوص پوشیدن لباس هاى سنتى و برگزارى مراسم عروسى ، بسیار کوشا هستند. علاوه بر قاسم آباد در بى بالان و گزافرود در ۲ کیلومترى جنوب غربى بخش کلاچاى بافت چادرشب به صورت خانگى مرسوم مى باشد و هنوز فراموش نشده است .

به طور متوسط بافتن یک چادر شب در حدود یک ماه طول مى کشد زیرا زنان قاسم آباد در ساعات فراغت از خانه دارى، پارچه بافى مى کنند و در روز بیش از ۳ تا ۴ ساعت وقت صرف آن نمى شود. براى بافتن چادر شب که مخلوطى از کجین و نخ پنبه اى تابیده است یک کیلو کجین مصرف مى شود.

مهمترین مشکل چادر شب بافى گرانى کجین است و به همین دلیل نیز استفاده از نخ کاموا براى ایجاد نقشهاى رنگى رفته رفته متداول شده که البته به اصالت و مرغوبیت چادر شبها لطمه زیادى زده است.

رنگ اصلى زمینه چادر شبها معمولاً قرمز است. البته متن بنفش و سبز نیز به مقدار بسیار کم در منطقه قاسم آباد بافته مى شود. طرح هاى کار شده روى چادر شب هندسى بوده ورنگهاى سفید، سبز، نارنجى، زرد ، صورتى، آبى و قرمز در ترکیبهاى هماهنگ در آن استفاده شده است. نگاره ها آمیزه اى است از صور طبیعى واشکال انتزاعى هندسى است که بر روى نخستین آثار سفالى منقش منطقه نیز دیده مى شود.

دستیار پروفسور ابراهام پوپ محقق شرق شناس عقیده دارد که اینگونه تزئینات مختص به بافتهاى روزگاران نخستین است. پروفسور آبراهام پوپ در گزارش بافت چادر شبهاى قاسم آباد مى نویسد: «خطوط زیگزاگ با رنگهاى متناوب سیاه و سفید کنایه اى است از برکه هاى پر موج که در نور آفتاب بازتاب یافته است. در آثار سفالى لرستان نقش هاى شطرنجى را نماینده کشتزارها مى دانند».

«ماه ویریب دار» و «دریاگل» ، نمونه از نقشهایى است که زنان چادرشب باف قاسم آباد در دستباف هاى خود از آنها استفاده مى کنند.پروفسور پوپ که در خصوص فرهنگ ممالک شرق تحقیق کرده است در بخش دیگرى از گزارش چادر بافى قاسم آباد در خصوص نقش هاى روى چادر شبها مى نویسد: نقش شانه که در چادر شبها دیده مى شود یادآورنده هنرعامیانه قفقاز است که براى مردم، خواص سحر آمیز بسیار داشته است، همچنین وى تصاویر اردک و غاز و درخت و گل را نشانه هاى معمولى برکت وشادى مى داند،بافندگان روستایى نیز این فرم ها را نشانه برکت وشادى مى دانند و مى گویند:از کودکى این فرم ها را آموخته ایم واین اشکال نمى تواند چیزى غیر از برکت معنى داشته باشد.

پروفسور پوپ اشاره به صف اسبها وسواران برجسته اى دارد که بر روى چادرشبها نقش شده است و آن را با نقش قالى «پازیریک» که به همین شکل داراى صفى از سواران در کنار برکه اى است مقایسه مى کند متاسفانه این گونه نقشها دیگر بافته نمى شود و به ندرت مى توان این نقش را در چادر شبهاى قدیمى یافت. وقتى در خصوص علت بافته نشدن اینگونه نقش ها از زنان روستایى سوال مى شود در پاسخ مى گویند: تا ۱۵ سال پیش نیز این فرم ها در چادر شبهاى قاسم آباد بافته مى شد اما این نقش جزو نقوش پرکار است و این نوع نقش ها وقت زیادى مى برند آنها همچنین مى گویند هزینه زیاد زندگى بافندگان را مجبور کرده تا هر چه زودتر کار بافت چادر شب را تمام کرده و در بازار به فروش رسانند. از این رو استفاده از اینگونه نقش ها مقدور نیست و سعى بر این است که فرمهاى ساده اى انتخاب شود تا چادر شب زودتر بافته شود.