ترویج فرهنگ نوآوری؛ حاصل ۲۰ سال فعالیت دانشگاه شریف

علم، علاوه بر کارکرد آگاهی بخشی و پاسخ دادن به سوالات بشر در مورد پدیده‌های مختلف، باید کارکرد ارائه خدمت و تسهیل زندگی انسان را هم برعهده بگیرد. حداقل بعد از رنسانس و با وقوع انقلاب در نگرش جامعه اروپایی نسبت به انسان، خدا و پدیده‌های دیگر، علم هم از جایگاه الهی به جایگاه زمینی و مادی سقوط کرد و این گزاره که علم فقط برای ارتباط بشر با خالق است جای خود را به گزاره علم باید سودمند باشد و قدرت و ثروت خلق کند، داد.

به دنبال این تغییر نگرش، دانشگاه‌ها و مراکز علمی هم  تلاش کردند با به کار بستن راهکارهای مختلف، علم را در خدمت نیازهای مادی بشر درآورده تا بتوانند خلق قدرت و ثروت کنند. در ایران هم مراکز علمی کشور به امید پیوند دانشگاه با جامعه و صنعت طرح‌های مختلفی را اجرا کرده و در این زمینه دغدغه مند بوده‌اند.

در این بین یکی از راهکارهایی که دانشگاه‌ها به سمت آن رفته‌اند ایجاد پارک‌های علم و فناوری برای پیوند برقرار کردن بین بازیگران مختلف عرصه علم، خدمات و صنعت است. در این میان ناحیه نوآوری شریف یکی از ناحیه‌هایی است که در این زمینه فعال است و تلاش دارد علم را به عنوان خونی وارد رگ‌های کشور و خدمات در کشور کرده و عرصه اجتماعی را برای زندگی انسان تسهیل کند.

سابقه فعالیت‌های کارآفرینی و کسب‌وکار دانش‌بنیان در دانشگاه شریف به ۲۰ سال پیش یعنی سال ۱۳۷۹ برمی‌گردد. در این سال دانشگاه شریف رسما وارد ترویج کسب‌وکارهای مبتنی بر دانش و نوآوری شد. البته شکل‌گیری پارک دانشگاه شریف به همین راحتی ممکن نشده و مراحل مختلفی طی شده تا امروز پارک علم و فناوری به عنوان یک مجموعه عظیم در اطراف دانشگاه شریف شکل گیرد. دانشگاه شریف اولین قدم خود در مسیر کسب‌وکارهای دانش‌بنیان را با تاسیس مرکز کارآفرینی شروع کرد. مرکزی که تلاش می‌کند برای فارغ التحصیلان دانشگاهی متناسب با تخصص آنان کار ایجاد کند.

مرحله بعد از مرکز کارآفرینی، شکل‌گیری مراکز رشد و صندوق‌های پژوهش و فناوری در دانشگاه شریف بود. تاسیس شتاب‌دهنده شریف و مجتمع خدمات فناوری شریف و در نهایت اخذ مجوز تاسیس پارک علم و فناوری دانشگاه شریف آخرین حلقه شکل‌گیری ناحیه نوآوری شریف است.

سه سالی است که مجوز پارک علم و فناوری دانشگاه شریف اخذ شده و همه فعالیت‌های کارآفرینی دانشگاه شریف در این پارک تجمیع شده است. اقداماتی که به گفته مسئولان این پارک در روند ۲۰ ساله و به صورت درون‌زا امروز در حال شکوفا شدن است.

حلقه‌های مختلف ایجاد کسب‌وکارهای دانش‌بنیان

«مجید دهبیدی‌پور» رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه شریف با بیان اینکه در زمان حاضر در ناحیه نوآوری شریف مراکز مختلفی در حال فعالیت هستند، گفت: نهادهای مختلفی برای توسعه کسب‌وکارهای دانش بنیان فعالیت می‌کنند. مراکزی مثل توسعه کارآفرینی، شتاب‌دهنده‌ها، مراکز رشد، صندوق‌های نوآوری که هر کدام فعالیت‌های مختلف و مختص به خود را برعهده دارند.

وی با بیان اینکه شتاب‌دهنده شریف حدود ۱۲۰ واحد فناور جذب کرده و برای توسعه آن‌ها خدماتی ارائه کرده است، اظهار داشت: در مرکز رشد دانشگاه شریف شاهد حضور ۳۰۰ شرکت دانش‌بنیان هستیم که  توسط دانشجویان، فارغ التحصیلان واساتید دانشگاه راه‌اندازی شده است. و همچنین حدود ۵۰۰ شرکت کسب‌وکار و سرمایه‌گذار با هویت‌های مختلف اکنون در اطراف دانشگاه مستقر هستند.

دهبیدی‌پور با بیان اینکه نتیجه ۲۰ سال فعالیت دانشگاه شریف در حوزه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان ترویج فرهنگ نوآوری در دانشگاه است، ادامه داد: مرکز کارآفرینی وظیفه فرهنگ‌سازی، ترویج، اطلاع رسانی و آموزش افراد دارای ایده برای ایجاد کسب‌وکارهای فناورانه را بر عهده دارد. فرض کنید من دانشجویی هستم که سال اول یک رشته مهندسی را در فلان دانشگاه در حال تحصیل هستم.

مرکز کارآفرینی خدماتی که می‌تواند به من ارائه کند این است که من را با کارآفرینان موفق آشنا کند، نشست آشنایی برگزار و تجربیات کارآفرین‌ها را مستند کند تا من دانشجو با مطالعه آن‌ها به مسیری که می‌تواند من را به ایجاد کسب‌وکار برساند. مرکز کارآفرینی جزء اولین حلقه‌ها برای تاسیس کسب‌وکار فناورانه است.

وی ادامه داد: شتاب‌دهنده‌ها هم این وظیفه را بر عهده دارند که بستری فراهم کند تا  گروهی از دانشجویان که دارای یک ایده محوری مشخص هستند در آن جا مستقر شوند و از خدمات حمایتی، مشاوره‌ها و توانمند سازی شتاب‌دهنده استفاده کنند. تا بتوانند آن ایده اولیه که داشتند را تبدیل به یک محصول اولیه قابل قبول کنند. وقتی تعدادی دانشجو ایده‌ای در ذهن دارند دورهم جمع می‌شوند و هرکسی دوره همکاری انجام می‌دهد و کار را به مرحله‌ای می‌رسانند که وقتی به یک سرمایه‌گذار کار را ارائه می‌کنند یک ایده انتزاعی در ذهن نباشد و سرمایه‌گذار احساس کند این ایده می‌تواند یک محصول سود آور باشد. شتاب‌دهنده‌ها اکثرا در کشور ما خصوصی هستند  و ما کمتر دانشگاهی داریم که شتاب‌دهنده داشته باشند.

دهبیدی‌پور با اشاره به این مسئله که ما حدود  ۶۰ ماه است که شتاب‌دهنده شریف را ایجاد کرده و از تجربیات فارغ‌التحصیلان و بخش خصوصی نهایت استفاده را می‌کنیم، گفت: معتقد هستیم که بدون تجربیات بخش‌های مختلف این شتاب‌دهنده نمی‌توانند به موفقیت برسند بنابراین ارتباط خود را با همه بخش‌ها گسترش دادیم. یکی دیگر از مسائلی که باید مورد توجه قرار بگیرد این مسئله است که در شتاب‌دهنده‌های خصوصی در ازای خدماتی که به شما ارائه می‌دهند یک درصدی از سهام محصول را هم از شما درخواست می‌کنند. اما در مرکز رشد، تیم‌هایی که شرکت خود را ایجاد کرده‌اند می‌توانند سه سال مستقر شوند.

وی در مورد خدماتی که مراکز رشد به شرکت‌های مستقر در آن ارائه می‌دهد هم تصریح کرد: علاوه بر فضای استقرار که یارانه‌ای است و ارزان برای شرکت‌ها حساب می‌شود خدمات آموزشی و مشاوره‌ای، اصول شرکت داری، قانون کار، بیمه و.. هم به شرکت‌ها ارائه می‌شود. و عملا مرکز رشد جایی است که افراد کسب‌و کار خود را می‌توانند در آن از آب و گِل دربیاورند. صندوق‌های خطرپذیر یا پژوهش و فناوری هم به این تیم‌ها خدمات مالی و اعتباری ارائه می‌کنند.

وی در مورد ماهیت پارک‌های علم و فناوری هم بیان داشت: اجتماع مراکزی که برای شما توضیح دادم باعث شکل‌گیری پارک‌های علم و فناوری می‌شود.  یعنی پارک دارای شتاب‌دهنده، مرکز رشد، مجمتع‌های فناوری و شرکت‌های مختلف است. پارک‌ها دارای ساختمان‌هایی هستند که وقتی شرکت‌ها بزرگ شدند تیم‌ها می‌توانند برای خود ساختمان بسازند و در پارک کار کنند. در پارک‌ها از تیم دو نفره وجود دارد تا تیمی که شرکت خود را راه انداخته و در زمان حاضر ۵۰۰ پرسنل دارد.

رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه شریف در پاسخ به این پرسش که فرایند ورود به پارک علم و فناوری دانشگاه شریف چگونه است، هم گفت: سه مسیر برای دانشجویان، فارغ‌التحصیلان و اعضای هیات علمی وجود دارد تا با پارک علم و فناوری وارد همکاری شوند. یک مسیر برای دانشجویانی است که تیم تشکیل داده‌اند و ایده دارند ولی از کسب‌وکار خود مطمئن نیستند و شرکتی ثبت نکرده‌اند این‌ها باید در شتاب‌دهنده‌ها فعالیت کنند. ثبت‌نام در شتاب‌دهنده‌ها هم از طریق سامانه (setak.sharif.ir) صورت می گیرد.

دهبیدی پور در مورد مسیر ثبت نام کسانی که شرکت تاسیس کرده‌اند هم اظهار داشت: کسانی که شرکت خود را ایجاد کرده و از شتاب‌دهنده خارج شده‌اند آن‌ها باید به مرکز رشد تقاضا دهند و در سامانه مرکز رشد ثبت نام کنند. حالت سوم وقتی است که این تیم‌ها تبدیل به شرکت‌های پایدار شدند و دارای پرسنل هستند و یکی، دو میلیارد فروش دارند این تیم‌ها باید به دانشگاه شریف درخواست دهند.

رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه شریف در پاسخ به این سوال که دانشگاه شریف چه حمایتی از تیم‌های نوآور می‌کند، هم گفت: ما به عنوان دانشگاه شریف ناحیه نوآوری را ایجاد نکرده‌ایم و یک ناحیه‌ای نیست که دولتی باشد. این ناحیه به طور طبیعی رشد کرده به این صورت که شرکت‌هایی که از مسیر نوآوری و کسب‌وکارهای دانش‌بنیان تاسیس شده‌اند دفاتر کار خود را در اطراف دانشگاه ایجاد کرده‌اند چرا که این‌ها نیاز به نیروی انسانی با استعداد و خلاق دارند و کسانی از لحاظ علمی و فناوری به روز باشند. چرا که عنصر اصلی شرکت‌های دانش‌بنیان همین مسئله است. بگذارید مسئله را اینگونه جا بیندازم که تمدن‌های قدیمی در کجاها شکل می‌گرفتند کنار رودخانه‌ها، اکنون هم دانشگاه شریف چنین نقشی دارد.

وی با بیان اینکه روند طبیعی برای رشد ناحیه نوآوری شریف طی شده و دانشگاه اقدام به تاسیس و گسترش آن نکرده است، ادامه داد: کاری که ما به عنوان دانشگاه شریف در این ناحیه انجام می دهیم این است که بازیگران مختلفی که در این مجموعه هستند را به هم وصل کنیم. کاری که ما انجام می‌دهیم برقرار کردن ارتباط بین انواع بازیگران کسب‌وکارهای دانش‌بنیان است چرا که این گونه احتمال موفقیت و خلق ارزش تیم‌ها بیشتر است. ما معتقد هستیم که این ناحیه باید رشد طبیعی خود را طی کند.