مروارید آفریقا، فرصتی برای شکوفایی
کشور عزیز و پر افتخارمان ایران در تمام حوزه‌های اجتماعی و علمی توانسته افراد موفقی را به جهان معرفی نماید، بسیاری از این افراد هم‌اکنون در اقصی نقاط جهان مشغول به فعالیت در بسیاری از سازمان‌های شاخص هستند؛ ماهنامه تجارت طلایی در جهت شناخت بیشتر فضای کسب‌وکار و فعالیت در سطح بین‌المللی به سراغ افراد موفق در سازمان‌های مرتبط با صنعت خرده‌فروشی رفته تا تجربیات این افراد را در اختیار فعالان این صنعت در ایران بگذارد.
در این مصاحبه قصد داریم تجربیات آقای محمد مهدی معماریان که در حال حاضر در فروشگاه کارفور در کشور اوگاندا مشغول به فعالیت است، را با شما به اشتراک بگذاریم.
در ابتدا خودتان را معرفی کنید و از تحصیلات و سوابق کاری‌تان برای ما بگویید.
محمد مهدی معماریان هستم البته اسم مستعار من مصطفی است و خیلی از دوستان من را به اسم مستعار می‌شناسند، ۳۴ سال دارم و متولد تهران و رشته تحصیلی‌ام مهندسی صنایع گرایش تولید صنعتی است. شروع دوران کار حرفه‌ای من در صنعت ریتیل ۱۱ سال پیش از مجموعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه شروع شد، دوسال در دفتر مرکزی و در بخش فنی مهندسی مشغول به فعالیت بودم و بعد از آن به مدت یکسال به عنوان مدیر فنی استان البرز رفاه فعالیت داشتم .
سال ۹۳ به مجموعه هایپرمارکت‌های ماف پارس (هایپراستار) رفتم و به‌عنوان مدیر فنی مرکز خرید به مدت سه سال مشغول به کار شدم و بعد از آن یکسال در دفتر مرکزی به‌عنوان مدیر توسعه و سرمایه‌گذار شهرستان‌ها فعالیت داشتم .
در سال ۹۷ به عنوان نیروی اکسپد از ایران به کشور اوگاندا منتقل شدم. عنوان شغلی من در آن زمان مدیر فنی بود و مسئولیت ساخت، تجهیز و افتتاح اولین فروشگاه کارفور و آماده‌سازی دفتر مرکزی شرکت را در این کشور عهده‌دار شدم و بعد از گذشت دوسال به سمت مدیر کشوری پروژه‌ها، دارایی و فنی ارتقا پیدا کردم.
از زمان حضورم در کشور اوگاندا تا به حال هفت فروشگاه افتتاح کرده‌ایم . تجربه بسیار جذاب و سختی بود خصوصا وقتی شما وارد کشور جدیدی می‌شوید و قرار است از پایه تمام قرارداد‌ها و انتخاب تامین‌کنندگان در زمینه کاری خودتان را به نتیجه برسانید و خصوصا این‌که در باره تجهیزات فروشگاهی مجبور هستید خیلی از اقلام را از خارج از کشور وارد کنید. خدارو شکر در سال ۲۰۲۱ بعد از بازگشایی پنج فروشگاه جدید و تنها در مدت زمان کمتر از دوماه توانستم به عنوان مدیر سال در مجموعه ماف انتخاب بشوم و به‌عنوان تنها نماینده بخش فنی مهندسی بسیار لذت‌بخش بود .
چه شد که تصمیم گرفتید از ایران خارج شوید و در خارج از کشور فعالیت کنید؟
واقعا در این مورد من مدیون مدیر خوبم جناب آقای هانس روکس هستم. ایشان و دوست و همکار خوبم آقای لامعی خیلی به من کمک کردند. وقتی در سیستم داخلی منابع انسانی شرکت با درخواست کشور اوگاندا برای جذب مدیر فنی مواجه شدم، این عزیزان به سرعت کمک کردند تا مراحل مصاحبه‌های تخصصی برگزار شود. من همیشه دنبال کسب تجربه جدید بودم و هستم و این یکی از دلایل برای مهاجرت بود .
در حال حاضر بعد از سه سال کار خارج از کشور می‌توانم بگویم واقعا تجربه کاری،محیط کار و همکارانی که هرکدام سال‌ها تجربه بین‌المللی دارند واقعا بی‌نظیر است و اصلا قابل مقایسه با هیچ چیز دیگر نیست .
همیشه وقتی صحبت از مهاجرت است کشورهای آمریکا، کانادا، کشورهای اروپایی و ... مد نظر هستند وقتی تصمیم گرفتید به یک مهاجرت حرفه‌ای اقدام کنید چه حسی از رفتن به قاره آفریقا داشتید؟
خب تصور من هم مثل بقیه بود؛ متاسفانه در ایران تصویری که از قاره آفریقا نشان داده می‌شود فقط مربوط به یکسری قبایل خاص در دل جنگل است یا صحرای خشک و بی‌آب‌وعلف و حیات‌وحش ولی اصلا به این صورت نیست و وقتی وارد این کشورها می‌شوید و حجم سرمایه‌گذاری و نیروهای متخصص خارجی در این کشورها را می‌بینید، تازه متوجه می‌شوید چقدر اشتباه کردید.
کشور اوگاندا به‌عنوان مروارید قاره آفریقا شناخته شده است و مردمان بسیار خوبی دارد کشور امن و با ثبات اقتصادی و رو به رشد است. اگر کسی قبل از مرگ یکبار سفر به آفریقا نداشته باشد، می‌شود گفت هیچ درکی از زیبایی‌های این دنیا نداشته است
منکر سختی‌ها و کمبودها نیستم. در کل از لحاظ برخی تکنولوژی‌های روز در حال تکامل و پیشرفت چشمگیری هستند. به‌نظر من باید تمام تصورات غلط را در مورد این کشورها پاک کرد.
متاسفانه در این سال‌ها دولت هیچ توجهی به این قاره نداشته و سطح تعاملات اقتصادی ایران و اوگاندا بسیار ناچیز است .
شرایط کسب‌وکار در آفریقا علی‌الخصوص کشور اوگاندا چطور است؟
کشور اوگاندا با جمعیتی در حدود ۴۸ میلیون و از لحاظ میانگین سنی کشور جوانی است و خب قطعا وقتی غالب جمعیت یک کشور جوانان باشند یعنی متقاضی برای بازار کار بسیار بالاست
نیروی کار در این کشور ارزان است، اما شاخص های انرژی گران ولی در کل دولت تعامل خوبی با سرمایه‌گذاران خارجی دارد. در خصوص کسب‌و‌کارهای نوین مثل پلتفرم‌های فروش آنلاین در سال‌های اخیر جهش خیلی خوبی داشته است و این سیستم‌ها توانسته‌اند درآمدهای بالایی داشته باشند .
در خصوص سیستم پزشکی، ایران یک بیمارستان در این کشور دایر کرده است و دوستان پزشک ایرانی هم مشغول به فعالیت هستند . به تازگی دفتر تجارت ایران اوگاندا به همت دولت و بخش خصوصی دایر شده است که فرصت خوبی برای بازرگانان ایرانی است .
در خصوص خدمات فنی مهندسی به‌طور کامل تمام بازار در اختیار هندی‌هاست و در خصوص برخی پروژه‌های راهسازی، چین و ژاپن وارد شده‌اند. البته یک شرکت ایرانی در اینجا چند سالی است که مشغول به ساخت نیروگاه برق بوده .
زمینه فعالیت‌های کشاورزی و دامداری بسیار مهیاست و با توجه به شرایط فعلی دنیا و کمبود مواد غذایی سرمایه‌گذاری در این کشورها که از نعمت آب و خاک حاصلخیز و فراوان برخوردار هستند، قطعا باید برای سرمایه‌گذاران در این بخش جذاب باشد.
برای اقتصاد کشورهای آفریقایی علی‌الخصوص در حوزه صنعت ریتیل و مراکز خرید چه پیش‌بینی‌ای دارید؟
کنیا، مصر و تانزانیا در حال رشد چشمگیری هستند
مصر کاملا پیشتاز بوده است و یکی از موفق‌ترین کشورها در آفریقاست، حتی مجموعه ماف فروشگاه‌های جدید بسیاری در این کشور بازگشایی کرده است
کنیا در دوسال اخیر توسعه بی‌نظیری داشته است و به نظر من در چند سال آینده کاملا متمایز از بقیه کشورها در این حوزه در شرق آفریقا خواهد بود.
اوگاندا در این زمینه در حال پیشرفت است و تعداد مراکز خرید در حال ساخت پیشرفت چشمگیری داشته است. از سال گذشته برندهای بین‌المللی معتبر شروع به فعالیت کرده‌اند که با استقبال خیلی خوبی مواجه شده‌اند.
تفاوت‌های اقتصاد کشور اوگاندا با ایران در کجاهاست، مزایا و کاستی‌هایش در کجاست؟
اقتصاد اوگاندا مبتنی بر کشاورزی و توریسم است. قطعا به دلیل عدم تحریم‌های اقتصادی و بانکی تعامل خوبی با بقیه کشورها وجود دارد ولی در کل این کشور عمدتا واردکننده است و در حال سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف صنایع مولد.
آیا همچنان قصد ادامه فعالیت در خارج از کشور را دارید یا به بازگشت به ایران هم فکر می‌کنید. تجربیات بین‌المللی‌ای که کسب کرده‌اید به جوانان ایرانی و سازمان‌ها انتقال خواهید داد؟
قطعا در حال حاضر هیچ‌کس علاقه‌ای به برگشت به ایران را ندارد و تعداد قابل‌توجهی از نیروهای متخصص یا مهاجرت کرده‌اند یا در شرف این کار هستند. در واقع شرایط اقتصادی کشور اصلا خوب نیست.
در آینده اگر شرایط اقتصادی به ثبات کافی برسد یکی از آرزوهای من کار در کشور خودم هست و دوست دارم در کنار کار حرفه‌ای، تدریس در زمینه کاری خودم و انتقال تجربیات به دوستانی که علاقه‌مند به این کار هستند، را هم داشته باشم.
شما که در حال حاضر خارج از صنعت خرده‌فروشی ایران فعالیت می‌کنید، اوضاع این صنعت را در ایران چطور ارزیابی می‌کنید. آیا توصیه‌ای برای بهبود دارید؟
دانش مدیریت نقش بسزایی در پیشرفت مجموعه‌های خرده‌فروشی‌دارد. نگاه علمی به این صنعت و‌مهارت دو‌مولفه اصلی است که در ایران در سال های اخیر اقدامات خیلی خوبی انجام شده است. راه اندازی واحدهای آموزشی و انتقال تجربیات افراد توانمند در این حوزه به دوستان علاقه‌مند بسیار کار جالب و با ارزشی است که قطعا تاثیرات مثبت آن در سال‌های آینده معلوم خواهد شد .
این صنعت سال‌های اخیر در ایران توسعه نسبتا خوبی داشته است اما در سال‌های اخیر متاسفانه تبلیغات منفی و ایجاد جو نامناسب که اکثرا تلاش در القای اتهام کم‌فروشی یا گران‌فروشی به مجموعه‌های خرده‌فروشی زنجیره‌ای را داشته اند، بدترین اقدام ممکن در کشور ما بوده است. به‌عنوان کسی که در امور توسعه‌ای این صنعت هم کار کرده‌ام و تقریبا در همه جای کشور چه با بخش خصوصی و چه دولتی در ارتباط بوده‌ام، متاسفانه همچنان نگاه سنتی به این صنعت مانع پیشرفت خوب در ایران شده است. این نگاه که با توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای مابقی خرده‌فروشی‌های سنتی تعطیل خواهند شد، در برخی شهرهای بزرگ مانع توسعه این صنعت و ایجاد یک فضای رقابتی سالم شده است
امیدوارم شرایطی فراهم شود تا دیگر برندهای مطرح خارجی اجازه فعالیت در ایران را پیدا کنند. قطعا این به سود مشتریان خواهد بود
دوران کرونا در قاره سیاه و مشخصا اوگاندا چطور گذشت و شما در سازمان‌تان چه برخوردی با این پدیده داشتید؟
دوران بسیار سختی بود، حتی یادآوری آن هم سخت است.
چهار ماه کاملا شهر در قرنطینه کامل بود حتی اجازه استفاده از خودروی شخصی هم وجود نداشت . مجموعه فروشگاهی کارفور تمرکز بر فروش آنلاین داشت. قطعا کاهش هزینه‌های جاری مجموعه بدون لطمه بر سطح رضایت مشتریان یکی دیگر از اقدام‌های مجموعه ما بود. البته بعد از ورود واکسن از همان ابتدای واکسیناسیون جهانی به سرعت همه چیز به روال عادی برگشت . البته لازم به توضیح است که ما در همان زمان فروشگاه جدید افتتاح کردیم.
اگر موضوع قابل ذکر دیگری باقی مانده بفرمایید
برای موفقیت همیشه باید سخت تلاش کرد و‌جنگید. ارتقا و موفقیت یک شبه حاصل نمی‌شود و مستلزم تلاش و خستگی‌ناپذیری است نباید ترسید از مواجه شدن با تجربیات جدید زندگی . به عقب برنگردیم، گذشته گذشته است می‌شود از الان شروع کرد در سازمان و مجموعه کاری‌مان دنبال بهانه‌ها و حواشی نباشیم، قطعا در مسیر پیشرفت ما هیچ‌کس نمی‌تواند سنگ بیندازد، اگر با اراده و قوی باشیم . و در آخر؛ یک آینده خوب نیازی به گذشته خوب ندارد.
نظرات