مصاحبه رئیس پارک با روزنامه جام‌جم
به گزارش روابط عمومی پارک علم و فناوری دانشگاه تربیت‌مدرس دکتر حسین نادری‌منش، رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه تربیت‌مدرس با روزنامه فرهنگی اجتماعی صبح ایران (جام‌جم) مصاحبه کردند، رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید کرد؛ «حمایت» و «بودجه» ۲ درخواست فوری شرکت‌های دانش‌بنیان‌ها است.
در بسیاری از موارد، پژوهش‌های مهم و ارزنده‌ای در پایان‌نامه‌های دانشجویی انجام می‌شود که به دلیل نبود ارتباط یا آگاهی از فرآیندهای تجاری‌سازی تبدیل ایده به محصول، بلوغ نیافته در کتابخانه‌های دانشگاه‌ها متروکه می‌شوند. این دقیقاً همان نقطه‌ای است که فعالیت پارک‌های علم و فناوری می‌تواند تغییردهنده بازی باشد و زمینه رشد و توسعه موثر دانش تولیدشده به نفع اقتصاد دانش‌بنیان کشور را فراهم کند.
مهم‌ترین چالش پیش روی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان را در حال حاضر چه می‌دانید؟
فرآیند اقتصاد دانش‌بنیان مانند سامانه‌ای است که ورودی‌هایی دارد که پس از عبور از فرآیندهایی به خروجی تبدیل خواهد شد. واقعیت این است که در تمام این بخش‌ها با چالش‌های جدی روبه‌رو هستیم که باید بتوانیم از آن‌ها عبور کنیم. اولین قدم برای رفع این موانع این است که بپذیریم می‌خواهیم کشوری تولیدمحور داشته باشیم؛ بنابراین در تمام قوانین و مقررات باید با همین محوریت تلاش کنیم که شرایط برای تولیدکننده مطلوب بوده و انگیزه کافی برای تولید داشته باشد. برای مثال وقتی تولیدکننده بخواهد از وام بانکی با بهره‌های سنگین استفاده کند و در معرض تورم‌ها باشد، فقط در حالتی که بتواند بالای ۶۰ تا ۷۰ درصد سودآوری داشته باشد، می‌تواند به راه خود ادامه دهد که معمولاً این میزان سودآوری در ابتدای راه بسیاری از محصولات و فناوری‌های دانش‌بنیان امکان‌پذیر نیست.
چطور باید شرایط مطلوب تولیدکنندگان فراهم شود؟
صدور مجوزهای موردنیاز، کمک برای ورود و توسعه سهم از بازار داخلی و ایجاد شرایط رقابت برابر میان تولیدکنندگان داخلی و خارجی ازجمله مواردی است که نیاز به توجه ویژه‌تری دارد. در بیشتر اسناد و قوانین ما به بحث خلق دانش و تولید پرداخته‌شده اما معمولاً به بازار و جذب این دانش کمتر فکر شده است. در بررسی‌هایی که روی سندهای نقشه جامع علمی کشور نیز داشتیم این خلا قابل‌مشاهده بود؛ بنابراین لازم است نگاه ویژه‌تری به خلق بازار و بازارسازی برای فناوری‌ها و محصولات تولیدشده در این مسیر داشته باشیم.
وجود پارک‌های علم و فناوری در دانشگاه‌ها تا چه حد می‌تواند به رشد زیست‌بوم دانش‌بنیان کشور کمک کند؟
در دانشگاه تربیت مدرس، ۱۰ هزار دانشجوی تحصیلات تکمیلی، ۸۰۰ عضو هیات‌علمی و تعداد بالایی اساتید مهمان و دانشجوهای پسادکتری مشغول فعالیت هستند که ظرفیت بی‌بدیلی از نیروی انسانی متخصص و دارای دانش را به وجود آورده‌اند. درصورتی‌که سیاست‌گذاری‌های کلان دانشگاه به سمتی باشد که تحقیقات و پایان‌نامه‌های دانشجویی از مباحث صرفاً تحقیقاتی به سمت محصول‌محور سوق داده شوند می‌توان این ظرفیت بکر را به نیروهای متخصص موردنیاز صنعت و تولید کشور تبدیل کرده و به مسیر توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کشور هدایت کرد. البته این به معنی تخصیص حمایت‌ها و بودجه‌های تحقیقاتی متناسب با نیازهای تحقیقات محصول‌محور است. اگر اقدام کافی و به‌موقع در این زمینه نداشته باشیم، شاهد افزایش نرخ مهاجرت نیروهای متخصص و نخبگان خواهیم بود.
پارک علم وفناوری دانشگاه تربیت‌مدرس تا چه حد توانسته در این راستا موثر عمل کند؟
اکنون در دهه پنجم انقلاب، دانشگاه تربیت مدرس به مرحله‌ای رسیده که توانسته‌ایم به‌اندازه کافی نیروی خلاق و دارای دانش کافی تربیت کنیم که سراسر دنیا به دنبال جذب آن‌ها هستند اما هنوز تا مرحله تبدیل‌شدن این دانش به سرمایه و ارزش در کشور فاصله‌داریم. بهترین مکان حرکت به سمت ارزش‌آفرینی از دانش تولیدشده در دانشگاه‌های پارک‌های علم و فناوری هستند؛ پارک علم و فناوری تربیت مدرس نیز با همین هدف شکل‌گرفته است و از پارک‌های علم و فناوری اصلی کشور به شمار می‌رود. توسعه یک فناوری از شکل‌گیری ایده اولیه تا تبدیل‌شدن به محصول نهایی در سطوح مختلفی به نام سطوح آمادگی فناوری (TRL) دسته‌بندی می‌شود که شامل ۹ سطح است. ما به‌عنوان پارک علم و فناوری باید فضای رشد و حمایت را از سطح ۳ تی.آر.ال که ایده اثبات مفهومی می‌شود که همان خروجی دانشگاه‌هاست تا سطح ۹ که رسیدن به محصول نهایی است، فراهم کنیم. تاکنون بیش از ۱۷۰ شرکت در پارک علم و فناوری دانشگاه تربیت مدرس در حال فعالیت هستند و تلاش کرده‌ایم در حد توان خود امکان توسعه ایده‌های ۱۰ هزار دانشجوی این دانشگاه در مسیر تبدیل‌شدن به فناوری و محصول را هموارتر کنیم.
برنامه‌ای برای توسعه فعالیت‌های پارک در نظر دارید؟
ما یکی از معدود پارک‌های علم و فناوری دانشگاهی کشور هستیم که فضای وسیع چندهکتاری در دو سایت پژوهشی دانشگاه در دانشکده کشاورزی تربیت مدرس و سایت شهید بابایی دانشگاه تربیت مدرس در اختیارداریم که می‌تواند فضای مناسبی را برای تاسیس برج‌های فناوری و استقرار تعداد بیشتری از شرکت‌ها فراهم کند؛ اما در بودجه پارک‌ها بودجه عمرانی تعریف‌نشده است. به همین دلیل نیاز است که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت علوم حمایت اولیه برای راه‌اندازی این دو سایت را داشته باشند تا در ادامه امکان سرمایه‌گذاری‌های خصوصی برای توسعه بیشتر این مراکز هم فراهم شود.
لزوم سرمایه‌گذاری کلان برای تحقق شعار سال
از دکتر حسین نادری‌منش پرسیدم اصلی‌ترین نیاز شما به‌عنوان یکی از مسئولان زیست‌بوم دانش‌بنیان برای تحقق شعار سال چیست. وی در پاسخ گفت: «پارک‌های علم و فناوری نقش مهمی در توسعه زیست‌بوم دانش‌بنیان دارند، درنتیجه برای این‌که بتوانیم در این زیست‌بوم عملکرد موثری داشته باشیم باید بودجه حمایتی مناسبی داشته باشیم که در حال حاضر این بودجه زیر ۲۰ میلیارد تومان است که عملاً نمی‌تواند پاسخگوی نیازها و حمایت‌های موردنیاز بیش از ۱۷۰ شرکت مستقر در پارک و ۱۰ هزار دانشجوی دانشگاه باشد که می‌خواهند در مسیر تبدیل ایده به محصول قرار بگیرند. این شرکت‌ها خطرپذیری بالایی دارند و معمولاً نرخ موفقیت چنین شرکت‌هایی در کل دنیا پایین است، اما اگر از بین ۱۰ شرکت دو شرکت نیز موفق شوند، با رشد سریعی که دارند می‌توانند جبران کل هزینه را داشته باشد. با وضعیت کنونی، اگر بخواهیم واقعاً کار نتیجه‌بخشی داشته باشیم باید حداقل ۱۰۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کنیم تا بتوانیم به سوددهی چندهزار میلیاردی از این شرکت‌ها دست پیدا کنیم. این موضوع به‌ویژه در خصوص شرکت‌هایی که از دل دانشگاه‌ها شکل می‌گیرند پررنگ‌تر است؛ دانشگاهیان عادت به دریافت بودجه‌های پژوهشی و حمایت تحقیقاتی دارند و به‌طور مستقل در بسیاری از موارد نمی‌توانند بدون دریافت حمایت ایده‌های خود را به سمت تولید فناوری سوق دهند.»
دکتر نادری‌منش همچنین یادآور شد: «البته در کنار این موضوع باید توجه شود که شرکت‌های دانش‌بنیان واقعاً دانش‌بنیان باشند و فقط به دنبال افزایش تعدادشان نباشیم. مدیریت صحیح، کمک به استانداردسازی محصولات، ایجاد بازار رقابتی و کمک به بازاریابی و مشاوره در سطوح مختلف می‌تواند شرایط بهتری را برای رشد اقتصاد دانش‌بنیان در کشور فراهم کند.»
نویسنده: عسل اخویان‌طهرانی – گروه دانش و سلامت
نظرات