موسسات قرآنی باید رویکرد فناوری داشته باشند
رئیس پارک علم و فناوری استان قم با اشاره به امتناع موسسات قرآنی از معرفی شدن به عنوان واحدهای فناور، گفت: موسسات قرآنی باید ریسک ورود به فناوری های نرم را قبول کنند تا به موفقیت برسند.
دکتر سید حسین اخوان علوی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا) با تاکید براینکه در کشور های پیشرفته فناوری جایگزین تولید مبتنی بر نیروی کار و سرمایه را گرفته است گفت: معمولا شانس موفقیت در فناوری های نرم ۵۰ درصد است که باید مدیران موسسات فرهنگی و قرآنی با پذیرش این واقعیت به سمت رشد و تعالی فناورانه حرکت کنند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر صنایع مختلف برای رشد و توسعه و تبدیل ایده های نوآورانه خود به محصول به مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری ورود کرده اند افزود: در این میان تبدیل ایده‌های نوآور به محصول با رویکرد قرآنی به شدت احساس می شود.
رئیس پارک علم و فناوری استان قم بر حضور فعال و پر رنگ موسسات قرآنی به امر فناوری تاکید کرد و گفت: این نوع موسسات چون با عموم مردم ارتباط مستقیمی دارند و با نیازسنجی بهتر می‌توانند به ایده‌های خلاقانه برای تولید محصولات دینی دست یابند.
اخوان علوی بر ضرورت ورود بیش از پیش موسسات قرآنی بر موضوع کارآفرینی فرهنگی، زمینه‌‌سازی برای تجاری کردن دستاوردهای فناورانه قرآنی فرهنگی، ایجاد زمینه کارآفرینی و حمایت از نوآوری و خلاقیت نیروهای محقق جوان فعال در حوزه قرآن و فرهنگ، کمک به رونق اقتصاد کشور و … تاکید کرد.
قسمت نخست گفت‌وگوی خبرنگار ایکنا با سیدحسین اخوان‌علوی، رئیس بنیاد نخبگان قم، رئیس پارک علم و فناوری این استان و عضو کمیته یاوران وقف علم و فناوری با تیتر «وضعیت فعلی توسعه فناوریهای مذهبی در کل کشور» منتشر شد و در ادامه بخش دوم و پایانی این گفت‌وگو را می‌خوانید.
اهم موارد مطرح‌شده در این گفت‌وگو:
کمبود پژوهش‌های قرآنی فناورمحور
امتناع موسسات قرآنی از معرفی به عنوان واحدهای فناور
ریسک‌هایی که موسسات را وقتی به عنوان واحد فناور مطرح می‌شوند تهدید می‌کنند
نحوه حمایت پارک از موسسات قرآنی
ایکنا غیر از استان قم، پارک‌های علم و فناوری کدام استان‌ها در حوزه علوم انسانی و اسلامی ورود کرده‌اند؟
اولین مرکز رشد علوم انسانی و اسلامی در پارک ما تاسیس شد ولی پارک‌های دیگری نیز در این حوزه فعال هستند و فعالیت خوب و ارزشمندی نیز دارند. شهرک علوم تحقیقاتی اصفهان، خراسان رضوی، یزد، سیستان و بلوچستان، پنج استانی هستند که در حوزه فناوریهای نرم و هویت‌ساز فعالیت‌های خوبی داشتند. جهاددانشگاهی نیز یک پارک علم و فناوری در زمینه صنایع فرهنگی و خلاق دارد و در مجموع می‌توان گفت شش پارک علم و فناوری در این حوزه در حال فعالیت هستند.
باور غلط تناقض میان قرآن و تجاری‌سازی
ایکنا موسسات قرآنی به‌عنوان مراکزی که بیشتر با اقشار مذهبی سروکار دارند، می‌توانند از آن‌ها نیازسنجی کرده و ایده محصولات فرهنگی را داشته باشند، اما تاکنون ورود اندکی به پارک‌های علم و فناوری داشته‌اند و به سراغ تجاری‌سازی ایده‌های فرهنگی خود نرفته‌اند، این امر را ناشی از چه چیزی می‌د‌انید و چطور می‌شود آن‌ها را راهنمایی کرد؟
ضمن اینکه دو، سه موسسه در پارک قم داریم که با محوریت فناوریهای مربوط به علوم و معارف قرآنی فعالیت می‌کنند، اما حقیقت این است که در سطح کشور خیلی زیاد نیستند. شاید دو اشکال و مانع در این رابطه ایفای نقش می‌کند، اولی مانع ذهنی و پارادایمی است و آن این که وقتی صحبت از مقدسات مثل قرآن کریم می‌شود، بعضی‌ها می‌گویند صحبت از تجاری‌سازی نکنید و تجاری‌سازی برای مقوله‌هایی مثل دین، کتاب‌های الهی و قرآن نمی‌تواند مطرح باشد، گاهی مواقع در دانشگاه هم که با دوستان و همکارانم که اعضای هیئت علمی دانشگاه هستند صحبت می‌کنم، می‌شنوم بعضی از آن‌ها همین باور را دارند، نمی‌خواهم واژه غلط را به کار ببرم چون شاید خیلی دقیق نباشد، ولی فکر می‌کنم این باور، باوری هست که نیاز به اصلاح دارد و این حوزه، حوزه‌ای است که می‌تواند حوزه خیلی خوبی برای معرفی ایده‌های خیلی خوب و معرفی فناوریهای خوب مبتنی بر آن ایده‌ها و تجاری‌سازی آن ایده‌ها باشد.
اما علت دوم که شاید به تنهایی به حوزه قرآن برنگردد و در نظام پژوهشی ما این مشکل را در سطح کشور داریم، در دانشگاه‌ها هم با این مشکل مواجه هستیم، کمبود پژوهش‌های قرآنی فناورمحور است به این معنا که پژوهشی انجام شود که خروجی آن معرفی یک ایده فناورانه باشد، به نظرم این مانع اصلی است.
یک عامل سوم نیز داریم، حتی در قم موسساتی را داریم که می‌توانند خود را در قالب یک واحد و شرکت فناور معرفی کنند ولی امتناع می‌کنند، فکر می‌کنم ترسی از اینکه نکند ما خودمان را در قالب شرکت فناور معرفی کنیم و نتوانیم ادامه حیات بدهیم و با شکست روبه‌رو شویم. بنابر این تا زمانی که آن موسسه به صورت غیر شرکتی و غیرانتفاعی فعالیت می‌کند، ممکن است روی کمک‌های مردمی و دولتی حساب باز کند و منابعی را جمع‌آوری کند، اما کسی به یک شرکت فناور کمک بلاعوض پرداخت نمی‌کند، ممکن است از وام و تسهیلات استفاده کند. او باید بتواند با فروش محصول خود و ارائه خدمات تخصصی به حیات سازمانی خود ادامه دهد. اینجا یک مقداری ریسک وجود دارد و بعضی‌ها ممکن است به خاطر این ریسک به این حوزه ورود پیدا نکنند، دلایلی هست که می‌تواند برای این موضوع مطرح شود در عین حال این موضوع قابل مطالعه نیز هست.
ایکنا چه ریسک‌هایی موسسات را وقتی به عنوان واحد فناور مطرح می‌شوند تهدید خواهد کرد؟
در واحد فناور اصطلاحی داریم که دو دره و گردنه را باید بگذرانند، یک دره، دره توسعه فناوری و دره دوم، دره تجاری‌سازی فناوری است. باید از هر دوی اینها با موفقیت عبور کند، البته یک تقدم و تاخری بینشان هست. دره توسعه فناوری اول است و دره تجاری‌سازی فناوری نیز دوم است، یعنی اول باید فناوری خوبی را توسعه دهد و دوم باید این فناوری خوب توسعه داده شده را تجاری‌سازی کند، اگر در این دو دره و گردنه گیر کند، آن واحد فناور موفق نخواهد بود.
بخش اول یعنی توسعه، معمولاً اتفاق می‌افتد نه همیشه، ممکن است یک ایده و طرح خیلی خوبی هم بر حسب ظاهر باشد، ولی وقتی می‌خواهد به محصول فناورانه تبدیل شود با موانعی مواجه می‌شود؛ اما بحث دوم گاهی مواقع سخت‌تر از بحث اول است، ایده خوب و جذابی دارید که آن را به محصول فناوری نیز تبدیل می‌کنید ولی مشتری به سراغ آن نمی‌آید، اینجا اول معما است. بنابر این اخذ یک وام خوب با شرایط پرداخت خیلی عالی موفقیت آن شرکت را تضمین نمی‌کند، شرط لازم هست ولی کافی نیست، شرط کافی این است که باید بتواند محصول خود را به بازار عرضه کند. محصول را بفروشد و از محل فروش محصول سود به دست بیاورد، اگر این اتفاق نیفتد آن شرکت محکوم به شکست خواهد شد.
ریسک ۵۰ درصدی
۵۰ درصد ایده‌هایی که وارد پارک می‌شوند در حوزه فناوریهای نرم و هویت‌ساز موفق و ۵۰ درصد نیز ناموفق هستند. این عدم موفقیت ریسک است، مثل اینکه می‌خواهید یک تصمیمی بگیرید که به احتمال ۵۰ درصد محقق و به احتمال ۵۰ درصد هم محقق نمی‌شود، وقتی آن‌ها به پیامدهای عدم موفقیت ناشی از ۵۰ درصد دوم فکر می‌کنند دست به عصا می‌شوند و ممکن است به طور کلی این ریسک را نپذیرند، این باعث می‌شود یک مقداری اقبال به سمت اینکه کار قرآنی تبدیل به ایده و بعد تبدیل به یک محصول فناورانه و بر اساس آن هم یک شرکت تاسیس شود، کم شود و مسئولان، مدیران و مالکان آن مجموعه قدری دچار احتیاط شوند.
کشورمان، کشور اسلامی است. مردم ما مردمی هستند که نگاه به حوزه آموزه‌های دینی و قرآنی به عنوان یک اصل برای آن‌ها مطرح هست، حاضرند کمک کنند، یا بودجه‌هایی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی و نهادهای حوزوی دارند و به موسسات فرهنگی کمک بلاعوض می‌کنند، موسسات فرهنگی به عنوان موسسات غیر انتفاعی ثبت شده‌اند ولی وقتی به عنوان شرکت ثبت می‌شوند، دیگر معنا ندارد شرکت به سمت کسی دست دراز و کمک بلاعوض دریافت کند، می‌تواند درخواست وام کند. اگر بخواهد کمک بلاعوض دریافت کند در واقع شرکت نیست. در پارک به دنبال فناوری و محصول فناورانه‌ای هستیم که به عنوان شرکت فعالیت کند نه به عنوان یک موسسه فرهنگی غیر انتفاعی، آن از حیطه ماموریتی ما خارج است و وزارت ارشاد و جاهای دیگر می‌توانند به آن بپردازند.
ایکنا پارک شما چطور می‌تواند از موسسات قرآنی حمایت کند ؟
نه فقط ما، بلکه همه پارک‌ها، به‌صورت مطلق دربشان به سوی هر ایده و طرح و محصول فناورانه باز است که بخشی از اینها فناوریهای مربوط به حوزه‌های علوم انسانی، اسلامی، قرآنی و صنایع خلاق و آنچه که به عنوان فناوریهای نرم از آن یاد می‌کنیم است. در حال حاضر ارتباطات مختلفی با حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و موسساتی که در خارج از مجموعه در حال فعالیت هستند داریم، همکاران بنده و در بعضی از مواقع هم خودم حضور دارم و سعی می‌کنیم محیط را در راستای خلق ایده‌های فناورانه، طرح‌های فناورانه و محصولات فناورانه تحریک کنیم، پس نکته اول در واقع تحریک معرفی ایده، طرح و محصول برای حوزه علوم و معارف قرآنی است و روتین انجام میدهیم.
ایکنا از چه طریقی؟ فراخوان دوره‌ای اعلام می‌شود؟
سایت ما به نشانی www.qomstp.ir توانسته با مخاطب ارتباط برقرار و بخشی از حداقل نیازهای مخاطب را تامین کند، ما چگونه می‌توانیم محیط را تحریک کنیم؟ کسی که دارای ایده یا محصول یا طرح فناورانه هست یک انسان یا یک موسسه هست یعنی یک شخصیت حقیقی یا حقوقی، شخصیت‌های حقیقی ما عمدتاً دانش‌آموزان، دانشجویان و طلاب و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها هستند البته فعالان قرآنی آزاد هم داریم، کسانی که دانشجو، دانش‌آموز، طلبه و استاد دانشگاه نیستند، اما در حوزه قرآن فعالیت می‌کنند، موسساتی در قم بدین گونه داشتیم. در کنار آن شخصیت‌های حقوقی هم هستند که این فعالیت‌ها را دارند، ما ارتباط خیلی خوبی با مدارس آموزش و پرورش، دانشجویان و اعضای هیئت علمی و طلاب حوزه‌های علمیه و در کنار آن ارتباط خوبی با اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی قم داریم. آخرین رویدادی که سال گذشته برگزار کردیم رویداد صنعت چاپ و نشر با همکاری اداره‌کل ارشاد بوده، همکارانم فهرست موسسات فعال در زمینه علوم قرآنی و اسلامی را از ارشاد دریافت کردند، این موضوع، مربوط به امروز و دیروز نیست، از همان روزهای اول در سال ۹۴ که وارد پارک شدم این کار را انجام می‌دادیم و این اتفاق شاید قبل از من هم افتاده باشد، این فهرست را دریافت کردیم چندین بار برای آن‌ها جلسه گذاشتیم، در سطح ملی برند دانش‌بنیان برای بخش فناوری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای حوزه فناوریهای نرم و هویت‌ساز نیز برندی با عنوان صنایع خلاق داریم.
استان قم با داشتن ۱۰۷ شرکت دانش‌بنیان رتبه ششم را در کشور دارد که رتبه خیلی خوبی است. در سال ۹۴ رتبه هفدهم را داشتیم، در کنارش با ۲۷ شرکت دارای برند صنایع خلاق رتبه پنجم یا ششم را در کشور داریم، البته این برند صنایع خلاق هنوز دو ساله است و خیلی مدت زمان زیادی از آن نمی‌گذرد.
از طریق ارتباطات با موسسات، اقشار خاص مثل دانش‌آموز، طلبه، دانشجو و استاد و برنامه‌های رادیو و تلویزیونی، تلاش‌های متعددی برای معرفی شرکت‌هایمان و همچنین خود پارک داشته‌ایم، این هم یک عامل ترویجی هست که از آن طریق به جامعه هدف و مخاطبان به صورت عام این اطلاعات را ارائه کرده و از آن‌ها می‌خواهیم که اگر در این زمینه‌ها دارای ایده فناورانه، محصول یا طرح فناورانه هستند به سمت پارک بیایند و ما هم کمک کارشناسی به آن‌ها میدهیم تا بتوانند تبدیل به شرکت شوند و شروع به فعالیت کنند.
در چند سال گذشته از طریق تریبون‌های نماز جمعه، رسانه‌ها و خبرگزاری‌های استان کارهای ترویجی را انجام داده‌ایم، البته نمی‌خواهم بگویم که در سطح خیلی عالی عمل می‌کنیم، اینگونه نیست ولی انصافاً در سطح خوبی عمل می‌کنیم. بنابراین آنچه که باید ابلاغ می‌شده و به گوش کسانی که در این زمینه دارای توانمندی هستند می‌رسیده انجام شده، اما اتفاق اصلی باید آن طرف قصه بیفتد و به این نکته برسند که ما می‌توانیم ایده فناورانه را در قالب محصول ارائه کنیم، یک مقدار استقبال کم است، شاید در سیاست‌های کلان کشور باید تغییراتی صورت گیرد.
ایکنا کدام موسسات قرآنی وارد پارک علم و فناوری استان قم شده‌اند؟
موسسات «رصدگر عمق آسمان»، «تبیان» که با ایده محوری شهربازی معارفی فعالیت می‌کند، «خانه معماگستران طرح هوشمند» که در زمینه بازی‌های فکری کودکان کار می‌کند و بحث‌های قرآنی را دارند، «دین، هنر و رسانه پویا» در زمینه طراحی و ارائه بسته شناختی مخلوقات قرآنی از طریق واقعیت افزوده کار می‌کند، «بازی پژوهشی مهر و ماه» در زمینه طراحی بازی کار می‌کند و از قرآن به صورت مستقیم یا غیر مستقیم ایده گرفته برای اینکه بتواند بازی‌سازی کند، «احیاگران صنعت بازی شمس» در زمینه احیای هنرهای اصیل ایران در قالب سرگرمی و بازی فعالیت می‌کند، از حوزه قرآن حتماً ایده دریافت کرده و می‌کنند.
موسسه «رهروان رواق کریمه» نیز در زمینه تولید و عرضه محتوای دیجیتال کار می‌کنند و از حوزه علوم و معارف قرآنی استفاده می‌کنند و موسسه «ظریف‌نگار» نیز در زمینه هنر اسلامی کار می‌کند و تم تابلوهایش را در بسیاری از مواقع از آیات قرآن کریم می‌گیرد.
ایکنا سخن پایانی.
پارک‌های علم و فناوری در سطح کشور و نه فقط استان قم، خدمات متعددی را به صاحبان ایده، طرح و محصول فناورانه ارائه می‌کنیم که شاید ده‌ها خدمت باشد ولی اگر بخواهیم در چند بسته اینها را طبقه‌بندی کنیم، در زمینه استقرار و خدمات زیرساختی به اینها خدمات خوبی داده می‌شود به خصوص شرکت‌های کوچک که تامین مکان و زیرساخت‌های اداری و ارتباطی برایشان خیلی مهم هست، ما این خدمات را برایشان ارائه می‌کنیم، خدمات آموزشی مختلفی را برای توانمندسازی تیم این شرکت‌ها مبتنی بر نیازسنجی‌های عمومی و نیازسنجی‌های خاصی که انجام میدهیم، ارائه می‌کنیم.
در توسعه فناوری‌هایشان خدمات خیلی خوبی به آن‌ها ارائه می‌کنیم تا بتوانند محصولشان را خوب توسعه دهند و معرفی کنند، در تجاری‌سازی فناوری‌هایشان کمک می‌کنیم تا بتوانند محصول را در بازارهای داخلی و بین‌المللی عرضه کنند، حضور در نمایشگاه‌ها را پشتیبانی و خودمان زمینه حضور آن‌ها را فراهم می‌کنیم، نمایشگاه خارج از کشور را حمایت می‌کنیم، با کریدور صادرات ارتباط داریم و از موسسات فنی تخصصی برای اینکه صادرات آن‌ها را تسهیل کنیم، کمک می‌گیریم.
خدمات فنی تخصصی در سطح شرکت‌های تخصصی داریم، هم‌اکنون چندین شرکت تخصصی در پارک ما مستقر هستند و خودشان واحد فناور برای ما تلقی نمی‌شوند بلکه شرکت‌هایی هستند که به تامین نیازهای تخصصی بقیه شرکت‌هایی که در حوزه‌های مختلف علم و فناوری از جمله در علوم قرآنی فعالیت می‌کنند.
در هر صورت خدمات خوبی را پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد به صاحبان ایده‌های نوآورانه و خلاقانه و از جمله آن‌هایی که در زمینه قرآن و علوم قرآنی کار می‌کنند، ارائه می‌کنند، نمی‌خواهیم بگویم که این خدمات همه نیازهای آن‌ها را تامین می‌کند و در سطح خیلی عالی و بدون اشکال ارائه می‌شود، اصلاً اینگونه نیست ولی معتقدیم که حقیقتاً علاقه شخصی کارکنان و مدیران پارک‌های علم و فناوری این است که بهترین خدمت ممکن را ارائه کنند ولی محدودیت‌هایی داریم و دستمان از جهت منابع، امکانات و تجهیزات باز نیست.
خوب است شما به عنوان یک کار میدانی با چند نفر از مدیران این موسسات تماس بگیرید و نقش پارک را در کیفیت حیات امروزشان پرس‌وجو کنید. تبیان موسسه‌ای بود که بیرون از ما شکل گرفت و اسمش را موسسه مسجدمحور گذاشته‌ام، واقعاً از یکی از مساجد محلات محروم استان شکل گرفته ولی انصافاً به برکت آن مسجد و امامزاده‌ای که در مجاورت آن مسجد قرار گرفته به نام امامزاده شاه حمزه(ع)، یکی از بهترین موسسات ما است، می‌توانم بگویم واقعاً به لحاظ تعداد افرادی که برای آن‌ها اشتغال ایجاد کرده کم‌نظیر است و مهم‌تر از آن صدها دانش‌آموز، طلبه و دانشجو را در حوزه‌های جدید و با رویکرد تربیتی و با رویکرد شکل‌گیری درست شخصیت نوجوانان و جوانان این شهر و این کشور درگیر کرده است.
پارک در جاهایی در کنار شرکت‌ها قرار می‌گیرد که واقعاً حیات شرکت تهدید می‌شود، مثلاً شرکت «با سلام» که نه تنها بزرگترین استارت‌آپ استان قم بلکه به نظرم بزرگترین استارت‌آپ کشور هم هست، ۳۵۰ تحصیل کرده دانشگاهی شاغل در این استارت‌آپ هستند.
لینک اصل خبر در سایت پارک علم و فناوری قم
نظرات